SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Włodzimierz Juśkiewicz

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Przyczyny rozmieszczenia stref sejsmicznych na Ziemi

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.

Uczeń:

2) wyjaśnia przebieg głównych procesów wewnętrznych prowadzących do urozmaicenia powierzchni Ziemi (ruchy epejrogeniczne, ruchy górotwórcze, wulkanizm, plutonizm, trzęsienia ziemi).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, czym jest obszar sejsmiczny,

• wskazuje obszary występowania trzęsień ziemi,

• omawia przyczyny występowania trzęsien ziemi,

• omawia zależność między cechami geologicznymi obszaru a trzęsieniami ziemi.

Strategie nauczania: asocjacyjna, operacyjna

Metody i techniki nauczania: metoda tekstu przewodniego, dyskusja, debata, burza mózgów

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: podkładowe mapy świata (ksero), zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale, atlasy geograficzne świata

Materiały pomocnicze

Czechowski L., Tektonika płyt i konwekcja w płaszczu Ziemi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.

Grad M., Trzęsienia ziemi, tsunami i dryf kontynentów, dostępne w internecie: fuw.edu.pl (dostęp 3.09.2021).

Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk, Zakład Sejsmologii i Fizyki Wnętrza Ziemi, Sejsmiczność Polski, dostepne w internecie: igf.edu.pl (dostęp 3.09.2021).

Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk, Zakład Sejsmologii i Fizyki Wnętrza Ziemi, Sejsmiczność Ziemi, dostępne w internecie: igf.edu.pl (dostęp 3.09.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć, zadając pytania: Czym są trzęsienia ziemi? Jak się objawiają? Dlaczego są groźne? Następuje burza mózgów. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wypowiedzi uczniów.

• Nauczyciel informuje uczniów, jakie cele będą realizować:

  • wyjaśnienie, czym jest obszar sejsmiczny,

  • powiązanie lokalizacji trzęsień ziemi z innymi procesami wewnętrznymi i granicami płyt litosfery,

  • opracowanie mapy obszarów sejsmicznych na świecie.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów o indywidualne zapoznanie się z częścią „Przeczytaj” e‑materiału. Po upływie ustalonego czasu zadaje pytania sprawdzające poziom zrozumienia materiału przez uczniów. Podsumowując tę część lekcji, nauczyciel wyświetla animację 3D zawartą w e‑materiale, uczniowie wykonują polecenia zawarte w tej części e‑podręcznika.

• Nauczyciel prosi uczniów o dobranie się w zespoły dwuosobowe (lub trzyosobowe w zależności od ławek). Grupy otrzymują podkłady przedstawiające zarysy kontynentów. Zadaniem uczniów jest opracowanie mapy zagrożeń sejsmicznych z dwóch map składowych: mapy płyt litosfery i mapy gęstości zaludnienia. Prowadzący wyjaśnia, że na mapie należy nanieść kolorem niebieskim granice płyt litosfery, a za pomocą skali barw gęstość zaludnienia na świecie (od szarego po czerwony kolor). Uczniowie podczas pracy mogą korzystać z e‑materiału i dostępnych źródeł informacji.

• Nauczyciel prosi zespoły o zastanowienie się nad tym, jak zrealizować zadanie. Uczniowie w parach lub grupach dyskutują, a następnie przedstawiają swoje plany. Rozpoczyna się dyskusja klasowa, podczas której uczniowie zgłaszają swoje pomysły dotyczące wykonania map. Nauczyciel czuwa nad przebiegiem dyskusji, w razie potrzeby podpowiada uczniom, by uwzględnić tektonikę obszaru dookoła Pacyfiku, a także gęstość zaludnienia wschodniej Azji oraz wschodniego wybrzeża Pacyfiku.

• Uczniowie nanoszą informacje na mapę. Po upływie ustalonego przez nauczyciela czasu prezentują rezultaty pracy. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadania.

Faza podsumowująca

• Następuje krótka dyskusja podsumowująca treści omawiane podczas lekcji. W razie potrzeby prowadzący wyjaśnia kwestie sporne i problematyczne oraz odpowiada na dodatkowe pytania uczniów.

• Uczniowie wykonują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Zadania, których uczniowie nie zdążą rozwiązać w klasie, można zadać jako pracę domową.

• Nauczyciel przypomina cele zajęć.

• Nauczyciel ocenia pracę uczniów podczas lekcji, biorąc pod uwagę ich zaangażowanie i możliwości.

Praca domowa

• Korzystając z dostępnych źródeł informacji, wyjaśnij, w jaki sposób i jakim celu sporządzane są mapy ryzyka sejsmicznego.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Animacja 3D może zostać wykorzystana podczas lekcji poświęconych zagrożeniom geologicznym (zakres rozszerzony: XVIII. 3, XVIII. 4).