Scenariusz zajęć

Autor: Agata Krzak, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Otrzymywanie soli w wyniku reakcji metali z niemetalami

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia przykłady metali i niemetali;

• pisze i uzgadnia równania reakcji otrzymywania soli w reakcji metalu z niemetalem;

• proponuje sposób otrzymania wybranej soli w wyniku reakcji metalu z niemetalem.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• eksperyment chemiczny;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i z dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/marker;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: czy metale i niemetale ze sobą mogą reagować? Jeśli tak, to co powstanie w reakcji metalu z niemetalem (np. FIndeks dolny 2₂, JIndeks dolny 2₂, ClIndeks dolny 2₂, BrIndeks dolny 2₂)? Czy w ten sposób można otrzymywać każdą sól? Jaki związek chemiczny otrzymamy w tej reakcji? Pod względem budowy jaka to będzie sól?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pierwiastków niemetalicznych: Które to pierwiastki? Które z nich tworzą sole beztlenowe?.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film samouczek przedstawiający otrzymywanie soli w wyniku reakcji metali z niemetalami. Po projekcji uczniowie starają się ułożyć jak najwięcej pytań do filmu (burza mózgów). Następnie dzielą pytania na te, na które jest odpowiedź w filmie i te, na które się nie da odpowiedzieć, po czym odpowiadają na pytania, które sami postawili, na które nie ma odpowiedzi.

2. Uczniowie w parach rozwiązują polecenia do materiału bazowego. Po minionym czasie, nauczyciel wprowadza ocenę koleżeńską (wymiana między parami). Uczniowie nawzajem weryfikują poprawność wykonania zadań i ewentualnie wyjaśniają niezrozumiałe kwestie.

3. Eksperyment chemiczny – „Otrzymywanie soli w reakcji metalu z niemetalem” zgodnie z instrukcją zamieszczoną w e‑materiale (doświadczenie 1 i 2). Nauczyciel poprzez losowanie dzieli uczniów na grupy. Uczniowie wybierają odpowiednie szkło i sprzęt laboratoryjny oraz odczynniki przygotowane przez nauczyciela na stole laboratoryjnym. Uczniowie przeprowadzają eksperyment. Nauczyciel rozdaje karty pracy ucznia. Uczniowie samodzielnie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, rysują schemat doświadczenia, obserwują zmiany podczas eksperymentu, wyciągają wnioski, ustalają równania przeprowadzonych reakcji, wszystko zapisują w kartach pracy. Muszą zważyć swój produkt końcowy oraz sprawdzić, czy reakcja zaszła ze 100% wydajnością. Po minionym czasie, liderzy grup prezentują wyniki na forum klasy. Uczniowie wspólnie weryfikują pod względem merytorycznym wypowiedzi kolegów i koleżanek, ewentualnie wyjaśniają niezrozumiałe kwestie.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę, zadając sobie nawzajem przykładowe pytania:

• Jakie są produkty reakcji metali z niemetalami?

• Co się dzieje, gdy do chloru doda się potasu?

• W jaki sposób można otrzymać wybraną sól, na przykład bromek wapnia?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Dziś nauczyłem/łam się, że...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudności sprawiło mi...

• Zaskoczyło mnie...

• Przypomniałam/łem sobie, że...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być użyty jako forma utrwalająca w podsumowaniu lekcji, jako forma wprowadzająca przed przystąpieniem do wykonywanych zadań, lub podczas przygotowywania się do sprawdzianu. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą medium wykorzystać do uzupełnienia swoich luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie są produkty reakcji metali z niemetalami?

• Co się dzieje, gdy do chloru doda się potasu?

• W jaki sposób można otrzymać wybraną sól, na przykład bromek wapnia?

2. Karty charakterystyk substancji.

3. Karta pracy ucznia: