Scenariusz zajęć

Autor: Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak otrzymać azan (amoniak)?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

6) klasyfikuje wodorki ze względu na ich charakter chemiczny (kwasowy, zasadowy i obojętny); wnioskuje o charakterze chemicznym wodorku na podstawie wyników doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorków; opisuje typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, w tym ich zachowanie wobec wody i zasad.

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

6) klasyfikuje wodorki ze względu na ich charakter chemiczny (kwasowy, zasadowy i obojętny); projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego przebieg pozwoli wykazać charakter chemiczny wodorku; wnioskuje o charakterze chemicznym wodorku na podstawie wyników doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorków; opisuje typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, w tym ich zachowanie wobec wody i zasad.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• analizujesz budowę cząsteczki amoniaku pod kątem jej kształtu, hybrydyzacji;

• omawiasz metody powstawania amoniaku;

• wyjaśniasz właściwości chemiczne amoniaku;

• zaprojektujesz i przeprowadzisz eksperyment otrzymywania amoniaku.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• grafika interaktywna;

• doświadczenie chemiczne;

• okienko informacyjne.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda/ pisak.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i pogadanka. Uczniowie podejmują pogadanka do pytania: Co to jest woda amoniakalna i kiedy zaczęto ją używać?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie Odpowiadają na pytanie: Jak zbudowana jest cząsteczka amoniaku?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami określa cele lekcji, które zapisują sobie w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Eksperyment chemiczny – „Otrzymywanie amoniaku”. Zadaniem uczniów jest przeprowadzenie eksperymentu do polecenia 1 w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie dobierają się w grupy, dobierają odpowiednie odczynniki chemiczne oraz szkło i sprzęt laboratoryjny, ustalają czynności, jakie po kolei należy wykonać, wykonują doświadczenie, zapisują obserwacje i wnioski. Wszystkie notatki sporządzają w dzienniczku wirtualnym. Po wyznaczonym czasie chętni uczniowie prezentują efekty pracy na forum klasy.

2. Uczniowie analizują treści w e‑materiale w sekcji „przeczytaj” dotyczącej metod otrzymywania amoniaku. Po wyznaczonym czasie pogadanka na forum dotycząca metod otrzymywania amoniaku.

3. Nauczyciel proponuje uczniom samodzielną pracę z grafiką interaktywną. Uczniowie analizują proces Habera‑Boscha, a następnie wykonują ćwiczenia zawarte w medium.

4. Nauczyciel razem z uczniami omawia właściwości chemiczne amoniaku. Uczniowie mogą korzystać w tym czasie z dostępnych źródeł informacji.

5. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

1. Okienko informacyjne – forma indywidualnej twórczej notatki. Kartkę papieru w zeszycie uczniowie dzielą na cztery części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim okienku podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie okienko wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostatnie może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu. Po wyznaczonym czasie chętni uczniowie mogą zaprezentować swoje efekty na forum klasy.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafikę interaktywną uczniowie mogą wykorzystać podczas przygotowania się do lekcji czy pracy kontrolnej. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą medium wykorzystać w ramach uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Doświadczenie chemiczne – „Otrzymywanie amoniaku”

• Szkło i sprzęt laboratoryjny: statyw laboratoryjny, kolba okrągłodenna z rurką i wężykiem odprowadzającym, wkraplacz z korkiem, probówka.

• Odczynniki chemiczne: stęż. roztwór wodorotlenku sodu, chlorek amonu, uniwersalny papierek wskaźnikowy, woda destylowana.

• Instrukcja wykonania układana jest przez uczniów, a przykładowa znajduje się  przy opisie schematu w e‑materiale w sekcji „przeczytaj”.

2. Karty charakterystyk: wodorotlenku sodu, chlorku amonu.