Autor: Krzysztof Kowaluk

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Poststrukturalizm

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

11) analizuje kwestię pojmowania równości, wolności i sprawiedliwości w różnych nurtach myśli politycznej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje podstawowe cechy poststrukturalizmu;

• wymienia główne nurty poststrukturalizmu;

• wyjaśnia relacje między poststrukturalizmem a feminizmem.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• burza mózgów.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed zajęciami

1. Uczniowie zapoznają się z e‑materiałem, aby mogli efektywnie uczestniczyć w lekcji.

2. Pięcioro chętnych/wybranych osób zapoznaje się z myślą polityczną myślicieli, w których role będzie się wcielać podczas zajęć. Każdy z nich przygotowuje wystąpienie prezentujące credo wybranego filozofa: Michela Foucaulta, Jacquesa Derridy, Jürgena Habermasa, Rogera Scrutona oraz przedstawicielki nurtu feministycznego (np. Betty Friedan lub Glorii Evangeliny Anzaldúa).

Faza wstępna

1. Krótkie omówienie przez nauczyciela zjawiska strukturalizmu i jego głównych założeń.

2. Praca z audiobookiem. Po wysłuchaniu materiału uczniowie w parach wykonują ćwiczenie 1 dołaczone do audiobooka. Wspólne omówienie odpowiedzi.

2. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

Faza realizacyjna

1. Debata filozofów XX w. na temat: „Czy wartości oświecenia przyniosły człowiekowi wolność?”.

2. Uczniowie odgrywający role filozofów siadają w kręgu na środku sali, następnie przedstawiają streszczenie myśli politycznej każdego z nich – w kontekście jego/jej stosunku do zachodnich wartości oświeceniowych. Pozostali uczniowie słuchają wypowiedzi „filozofów”, a także zadają im pytania.

3. Rola nauczyciela w debacie:

• jest prowadzącym i moderatorem;

• zadaje „filozofom” pytania, pozwalając im wymieniać uwagi między sobą oraz wchodzić w polemiki;

• zwraca uwagę na takie zagadnienia jak: racjonalność, prawa człowieka, dyskryminacja, tożsamość, spójność społeczna, tradycja.

Do debaty mogą się włączać pozostali uczniowie. Uczestnicy dyskusji odwołują się do współczesnych problemów (zwłaszcza sporów światopoglądowych), które mogą mieć związek z przesłaniem debatujących filozofów.

Faza podsumowująca

1. Chętne/wybrane odoby podsumowują debatę filozofów oraz oceniają wystąpienia jej uczestników. Zapisują na tablicy wnioski.

2. Uczniowie wykonują ćwiczenia 5–8 z sekcji „Sprawdź się”. Wspólne omówienie odpowiedzi.

Praca domowa:

Wykonaj pozostałe ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Alan Barnard, Antropologia, Warszawa 2008.

Simone de Beauvoir, Druga płeć, Kraków 1972.

Ewa Bińczyk, O czym szepcze władza (w ujęciu Michela Foucaulta), „Przegląd Artystyczno‑Literacki” 1999, nr 9.

Anna Burzyńska, Poststrukturalizm, dekonstrukcja, feminizm, gender, dyskursy mniejszości i co dalej?, „Przestrzenie Teorii” 2002, nr 1.

Stanisław Filipowicz, Historia myśli polityczno‑prawnej, Gdańsk 2001.

Jean‑François Lyotard, Przepisać nowożytność, w: Postmodernizm a filozofia. Wybór tekstów, pod red. Stanisława Czerniaka i Andrzeja Szahaja, Warszawa 1996.

Marta Ples, Podmiot czy inne? O koncepcji kobiecości Simone de Beauvoir, „Słupskie Studia Filozoficzne” 2011, nr 10.

Richard Rorty, Przygodność, ironia i solidarność, przeł. Wacław Jan Popowski, Warszawa 1996.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Audiobook może zostać wykorzystany przez uczniów indywidualnie lub podczas zajęć w charakterze podsumowania.