Dla nauczyciela
Autor: Krzysztof Kowaluk
Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie
Temat: Poststrukturalizm
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.
Uczeń:
11) analizuje kwestię pojmowania równości, wolności i sprawiedliwości w różnych nurtach myśli politycznej.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
analizuje podstawowe cechy poststrukturalizmu;
wymienia główne nurty poststrukturalizmu;
wyjaśnia relacje między poststrukturalizmem a feminizmem.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
lekcja odwrócona.
Metody i techniki nauczania:
dyskusja;
burza mózgów.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć:
Przed zajęciami
1. Uczniowie zapoznają się z e‑materiałem, aby mogli efektywnie uczestniczyć w lekcji.
2. Pięcioro chętnych/wybranych osób zapoznaje się z myślą polityczną myślicieli, w których role będzie się wcielać podczas zajęć. Każdy z nich przygotowuje wystąpienie prezentujące credo wybranego filozofa: Michela Foucaulta, Jacquesa Derridy, Jürgena Habermasa, Rogera Scrutona oraz przedstawicielki nurtu feministycznego (np. Betty Friedan lub Glorii Evangeliny Anzaldúa).
Faza wstępna
1. Krótkie omówienie przez nauczyciela zjawiska strukturalizmu i jego głównych założeń.
2. Praca z audiobookiem. Po wysłuchaniu materiału uczniowie w parach wykonują ćwiczenie 1 dołaczone do audiobooka. Wspólne omówienie odpowiedzi.
2. Przedstawienie tematu i celów zajęć.
Faza realizacyjna
1. Debata filozofów XX w. na temat: „Czy wartości oświecenia przyniosły człowiekowi wolność?”.
2. Uczniowie odgrywający role filozofów siadają w kręgu na środku sali, następnie przedstawiają streszczenie myśli politycznej każdego z nich – w kontekście jego/jej stosunku do zachodnich wartości oświeceniowych. Pozostali uczniowie słuchają wypowiedzi „filozofów”, a także zadają im pytania.
3. Rola nauczyciela w debacie:
jest prowadzącym i moderatorem;
zadaje „filozofom” pytania, pozwalając im wymieniać uwagi między sobą oraz wchodzić w polemiki;
zwraca uwagę na takie zagadnienia jak: racjonalność, prawa człowieka, dyskryminacja, tożsamość, spójność społeczna, tradycja.
Do debaty mogą się włączać pozostali uczniowie. Uczestnicy dyskusji odwołują się do współczesnych problemów (zwłaszcza sporów światopoglądowych), które mogą mieć związek z przesłaniem debatujących filozofów.
Faza podsumowująca
1. Chętne/wybrane odoby podsumowują debatę filozofów oraz oceniają wystąpienia jej uczestników. Zapisują na tablicy wnioski.
2. Uczniowie wykonują ćwiczenia 5–8 z sekcji „Sprawdź się”. Wspólne omówienie odpowiedzi.
Praca domowa:
Wykonaj pozostałe ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Alan Barnard, Antropologia, Warszawa 2008.
Simone de Beauvoir, Druga płeć, Kraków 1972.
Ewa Bińczyk, O czym szepcze władza (w ujęciu Michela Foucaulta), „Przegląd Artystyczno‑Literacki” 1999, nr 9.
Anna Burzyńska, Poststrukturalizm, dekonstrukcja, feminizm, gender, dyskursy mniejszości i co dalej?, „Przestrzenie Teorii” 2002, nr 1.
Stanisław Filipowicz, Historia myśli polityczno‑prawnej, Gdańsk 2001.
Jean‑François Lyotard, Przepisać nowożytność, w: Postmodernizm a filozofia. Wybór tekstów, pod red. Stanisława Czerniaka i Andrzeja Szahaja, Warszawa 1996.
Marta Ples, Podmiot czy inne? O koncepcji kobiecości Simone de Beauvoir, „Słupskie Studia Filozoficzne” 2011, nr 10.
Richard Rorty, Przygodność, ironia i solidarność, przeł. Wacław Jan Popowski, Warszawa 1996.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Audiobook może zostać wykorzystany przez uczniów indywidualnie lub podczas zajęć w charakterze podsumowania.