Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Patrycja Męcik, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Badanie efektu energetycznego reakcji chemicznej

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego, kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

IV. Kinetyka i statyka chemiczna. Energetyka reakcji chemicznych. Uczeń:

3) stosuje pojęcia: egzoenergetyczny, endoenergetyczny, energia aktywacji do opisu efektów energetycznych przemian; zaznacza wartość energii aktywacji na schemacie ilustrującym zmiany energii w reakcji egzo- i endoenergetycznej.

Zakres rozszerzony

IV. Kinetyka i statyka chemiczna. Energetyka reakcji chemicznych. Uczeń:

5) stosuje pojęcia: egzoenergetyczny, endoenergetyczny, energia aktywacji do opisu efektów energetycznych przemian; zaznacza wartość energii aktywacji na schemacie ilustrującym zmiany energii w reakcji egzo- i endoenergetycznej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • wyjaśnia, czym jest efekt energetyczny reakcji chemicznej;

  • oblicza zmiany entalpii reakcji chemicznych;

  • na podstawie danych wnioskuje, które reakcje są endo-, a które egzoenergetyczne;

  • pisze równania termochemiczne reakcji chemicznych;

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • analiza materiału źródłowego;

  • dyskusja dydaktyczna;

  • burza mózgów;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

  • praca w grupach;

  • praca indywidualna;

  • praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

  • słuchawki;

  • rzutnik multimedialny;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica;

  • pisak/kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: Jak bada się efekt energetyczny reakcji chemicznej? Jaki dział chemii zajmuje się takimi badaniami? Czy możemy obliczyć efekt energetyczny reakcji chemicznej? Nauczyciel zapisuje pytania na tablicy.

  2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele.

  3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Nauczyciel rozdaje uczniom karteczki samoprzylepne, na których mają udzielić odpowiedzi do zadanych przez nauczyciela pytań. Uczniowie przyklejają karteczki na tablicy pod danym pytaniem. Nauczyciel odczytuje na głos odpowiedzi i wspólnie z uczniami analizuje je.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie samodzielnie analizują materiał źródłowy zamieszczony w e‑materiale, zwracając uwagę na nowe pojęcia oraz sposób wyznaczania efektu energetycznego reakcji chemicznej.

  2. Nauczyciel inicjuje dyskusję dotyczącą badania i obliczania efektu energetycznego reakcji. Chętni lub wskazani uczniowie wypowiadają się w kontekście wskazanego zagadnienia. Prowadzący zajęcia prosi chętnego ucznia o zdefiniowanie pojęcia „termochemia”. Nauczyciel monitoruje wypowiedzi uczniów i ewentualnie koryguję, bądź uzupełnia występujące luki.

  3. Uczniowie samodzielnie analizują medium bazowe badając efekt energetyczny reakcji chemicznej i sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia załączone do medium.

  4. Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup i informuje, że zadaniem uczniów będzie rozwiązanie zadań z e- materiału. Przydziela grupom zadania od 4 do 8. Dla każdej jest jedno zadanie. Zespoły mają sześć minut, aby przygotować odpowiedzi na zadanie oraz wyjaśnienie. Każda grupa wyłania spośród siebie lidera, który będzie przedstawiał rezultaty pracy. Po upływie wyznaczonego czasu liderzy prezentują wyniki grupy na forum klasy. Uczniowie odnoszą się do zaproponowanych odpowiedzi, zwracając uwagę na to, co jest nieprecyzyjne lub niezrozumiałe w wypracowanych przez daną grupę wyjaśnieniach. Nauczyciel czuwa nad poprawnością rozwiązywanych zadań i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiale kwestie.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Przykładowe pytania: Czym zajmuje się termochemia? Jakie prawa poznałeś na dzisiejszej lekcji? Jak rozróżnić reakcję egzo- od endoenergetycznej?

  2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

  • Przypomniałem/łam sobie, że...

  • Co było dla mnie łatwe...

  • Czego się nauczyłam/łem...

  • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczeń w e‑materiale, których nie wykonali na zajęciach.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja może zostać wykorzystana przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć lub sprawdzianu wiedzy.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • Czym zajmuje się termochemia?

  • Jakie prawa poznałeś na dzisiejszej lekcji?

  • Jak rozróżnić reakcję egzo- od endoenergetycznej?

Sprawdź się