Autor: Anna Juwan

Temat: Teoria doboru naturalnego Karola Darwina

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przedstawisz najważniejsze obserwacje przyrodnicze Karola Darwina, które przyczyniły się do opracowania teorii doboru naturalnego.

• Wskażesz podobieństwa i różnice między doborem naturalnym a sztucznym.

• Przedstawisz główne założenia teorii doboru naturalnego Karola Darwina.

• Podasz przykłady potwierdzające słuszność założeń teorii doboru naturalnego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z filmem;

• mapa myśli;

• analiza tekstu źródłowego.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie przypominają sobie informacje na temat rozwoju myśli ewolucyjnej z e‑materiału pt. „Historia myśli ewolucyjnej”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla cele lekcji i temat zawarte w sekcji „Wprowadzenie”.

2. Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Co wiecie na temat teorii ewolucji Darwina?”. Prosi wybranego ucznia o zapisywanie propozycji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie i odpowiadają na pytania kolegi lub koleżanki.

2. Praca z multimedium („Film”). Uczniowie zapoznają się z medium i wykonują polecenie nr 1 („Przedstaw główne założenia teorii doboru naturalnego Karola Darwina”).

3. Uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenie nr 2: „Porównaj dobór naturalny i dobór sztuczny pod względem następujących cech: sposób działania, przeżywalność osobników, udział w powstawaniu nowych gatunków”. Nauczyciel w razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowe rozwiązanie.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel, korzystając z tablicy interaktywnej lub rzutnika, wyświetla treść ćwiczenia 6 (polegającego na ocenie prawdziwości zdań dotyczących tekstu źródłowego) zawartego w sekcji „Sprawdź się”. Wspólne rozwiązanie zadania na forum klasy.

5. Następne ćwiczenie – nr 7 („Na podstawie tekstu do ćwiczenia nr 6 i własnej wiedzy oceń, z którymi badaczami zgadzał się w późniejszych pracach Karol Darwin, a w stosunku do których pozostawał w opozycji. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do darwinowskiej teorii doboru naturalnego”), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy, uczniowie wykonują, pracując w parach. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Klasa wspólnie wykonuje na tablicy mapę pojęć podsumowującą zajęcia.

2. Nauczyciel zadaje pytania w celu sprawdzenia stopnia opanowania wiedzy przez uczniów:
   – Na czym polega dobór naturalny?
   – Czym różni się dobór naturalny od sztucznego?

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 5.

2. Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.