Dla nauczyciela
Autor: Jarosław Dyrda
Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie
Temat: Wartości będące fundamentem współczesnej demokracji
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.
Uczeń:
11) analizuje kwestię pojmowania równości, wolności i sprawiedliwości w różnych nurtach myśli politycznej.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
wyjaśnia pojęcie „wartość demokratyczna”;
charakteryzuje podstawowe wartości demokratyczne;
analizuje wpływ wartości na kształtowanie się współczesnej demokracji.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
lekcja odwrócona.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów;
dyskusja;
analiza materiałów źródłowych;
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć:
Przed lekcją
1. Podział klasy na cztery grupy. Każda z nich przygotowuje omówienie jednego z pojęć będących wartościami demokratycznymi.
Faza wstępna
1. Omówienie tematu i celów zajęć lekcyjnych.
2. Analiza stwierdzenia Normana Daviesa o demokracji: „Demokracja ma sama w sobie niewiele zalet: jest tak samo dobra lub tak samo zła, jak zasady ludzi, którzy ją uprawiają. W rękach ludzi liberalnych i tolerancyjnych przyniesie rządy tolerancyjne i liberalne; w rękach kanibali – rządy kanibali”. Uczniowie dyskutują, czy historyk ma rację. Następnie głosują przez podniesienie ręki.
Faza realizacyjna
1. Wspólne wyjaśnienie pojęcia „wartość demokratyczna” zostaje zapisane na tablicy jako część notatki z lekcji.
2. Przedstawienie przez poszczególne grupy przygotowanych prezentacji o wartościach demokratycznych:
wolność;
równość;
sprawiedliwość;
pluralizm.
3. Analiza schematu interaktywnego o wartościach demokratycznych w przykładach. Uczniowie zapoznają się z realizacją omówionych wcześniej wartości demokratycznych na konkretnych przykładach. Każdy może podać własne przykłady wartości demokratycznych i ich realizacji przygotowane w domu.
4. Przeanalizowanie, na czym polega sytuacja konfliktu wartości demokratycznych i dlaczego do niego dochodzi – dyskusja uczniów.
Faza podsumowująca
1. Podsumowanie: „Jaki jest wpływ wartości demokratycznych na samą demokrację i proces jej kształtowania się? Czy demokracja mogłaby istnieć bez wartości demokratycznych?” – burza mózgów. Po fazie twórczej następuje weryfikacja pomysłów. Chętne lub wybrane osoby przedstawiają wnioski.
2. Wykonanie ćwiczeń interaktywnych wskazanych przez nauczyciela. Wspólne omówienie odpowiedzi.
Praca domowa:
Wykonanie ćwiczeń, których uczniowie nie zdążyli zrobić w czasie zajęć.
Materiały pomocnicze:
Jacek Żakowski, Czy wolność staje się dla nas ciężarem?, polityka.pl.
Witold Repetowicz, Wolność na świecie 2019, tvp.info.
Jarosław Wichura, Wolność słowa jako fundament państw demokratycznych a jej wielopłaszczyznowy charakter, „Pisma Humanistyczne”, nr 12.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Mapa i schemat mogą zostać wykorzystane do przygotowania prezentacji multimedialnej na temat demokracji lub do lekcji powtórzeniowej i sprawdzianu wiadomości o demokracji.