Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Cukry jako substraty do produkcji innych związków organicznych

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

XX. Cukry. Uczeń:

11) planuje ciąg przemian pozwalających przekształcić cukry w inne związki organiczne (np. glukozę w alkohol etylowy, a następnie w octan etylu); pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • analizuje reakcje, którym mogą podlegać cukry;

  • omawia budowę disacharydów;

  • charakteryzuje dwa powszechnie występujące polisacharydy;

  • proponuje doświadczenie określające właściwości redukujące cukrów.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • pogadanka;

  • analiza materiału źródłowego;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • symulacja interaktywna;

  • kieszeń i szuflada.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak;

  • rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i pogadanka. Nauczyciel zadaje pytanie: „Do czego można wykorzystać cukry?”. Swoje propozycje uczniowie mogą zapisywać na tablicy.

  2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie odpowiadają na zadane pytania: Jak są zbudowane cukry? Co to jest wiązanie glikozydowe?

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel proponuje uczniom pracę z e‑materiałem w sekcji „Przeczytaj”. Ich zadaniem jest przeanalizowanie schematów reakcji chemicznych, w których glukoza i fruktoza mogą stanowić substrat. Uczniowie mogą korzystać również z innych źródeł informacji. Po wyznaczonym czasie, następuje powrót do fazy wstępnej i skorygowanie propozycji uczniowskich. Chętne/wyznaczone osoby podchodzą do tablicy i zapisują równania reakcji chemicznych z zastosowaniem wzorów sumarycznych na tablicy. Pozostali wraz z nauczycielem weryfikują poprawność zapisów.

  2. Nauczyciel proponuje uczniom pracę z symulację interaktywną. Każdy uczeń indywidualnie przeprowadza symulację próby Tollensa i zastanawia się, jakie będą produkty reakcji chemicznej, po czym chętna osoba podaje odpowiedzi na forum klasy. Następnie wykonują samodzielnie ćwiczenia zawarte w medium.

  3. Nauczyciel podaje uczniom polecenie, że mają zapisać za pomocą wzorów sumarycznych ciąg przemian: glukozę w alkohol etylowy, a następnie w octan etylu. Po wyznaczonym czasie, chętna osoba podchodzi do tablicy i zapisuje równania reakcji chemicznych. Pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność zapisu równań.

  4. Uczniowie pracują w parach z częścią „sprawdź się”. Wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu, daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie znów chętna osoba z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji, mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

1. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom małe kolorowe karteczki samoprzylepne. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje: „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje: „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy: „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia małymi samoprzylepnymi karteczkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może być wykorzystana w trakcie lekcji oraz jako pomoc podczas przygotowania się uczniów do lekcji czy pracy kontrolnej. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać medium do nadrobienia swoich luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

  1. Nauczyciel przygotowuje uczniom samoprzylepne kolorowe karteczki.

  2. Pomocne linki:

  • https://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/leksykon-ekologii-i-ochrony-srodowiska/glukoza; dostęp z dn. 29.05.2021 r.

  • https://pl.wikipedia.org/wiki/Glukoza; dostęp z dn. 29.05.2021 r.

  • https://pl.wikipedia.org/wiki/Oddychanie_kom%C3%B3rkowe; dostęp z dn. 29.05.2021 r.

  • https://pl.wikipedia.org/wiki/Fermentacja_alkoholowa; dostęp z dn. 29.05.2021 r.

  • https://pl.wikipedia.org/wiki/Fruktoza; dostęp z dn. 29.05.2021 r.

  • https://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/leksykon-ekologii-i-ochrony-srodowiska/fruktoza; dostęp z dn. 29.05.2021 r.

  • http://www.wbc.poznan.pl/Content/103076/PDF/index.pdf; dostęp z dn. 29.05.2021 r.

  • http://wydawnictwo.pttz.org/wp-content/uploads/2017/12/02_Fortuna-1.pdf; dostęp z dn. 29.05.2021 r.

  • https://www-arch.polsl.pl/wydzialy/RCh/RCh2/Documents/zwnatCHceluloza.pdf; dostęp z dn. 29.05.2021 r.

Sprawdź się