Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Jak interpretować utwór poetycki krok po kroku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • zinterpretuje fragmenty utworów poetyckich z różnych epok literackich;

  • postawi tezy interpretacyjne;

  • zredaguje analizę i interpretację wiersza.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel przed zajęciami informuje uczniów:
    Dla doskonalenia własnych kompetencji poznawczych istotne jest samokształcenie, w tym (zgodnie z zapisami podstawy programowej języka polskiego) porządkowanie informacji w problemowe całości poprzez ich wartościowanie, syntetyzowanie poznawanych treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystywanie zdobytej wiedzy w swoich wypowiedziach (ustnych i pisemnych). W samokształceniu ważne jest również interpretowanie.
    Prosi o zapoznanie się z treścią sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

  1. Uczniowie, na podstawie tekstów przeczytanych w domu, odpowiadają wstępnie na pytanie: Jak przygotować i napisać interpretację?

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zapoznają się z filmem. Nauczyciel może go wyświetlić na dużym ekranie, jeśli istnieje taka możliwość. Następnie uczniowie w parach określają cel interpretacji tekstów kultury.

  2. Uczniowie wypowiadają się na temat tego, o jakich kryteriach weryfikacji mówi ekspert w obejrzanym filmie. Następnie charakteryzują dwie wybrane strategie interpretacyjne, o których wspomina w swoim wykładzie.

  3. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel dzieli klasę na kilkuosobowe zespoły i przydziela zadania do wykonania (np. zespół I - ćw. 1 i 8, zespół II - ćw. 2 i 7, zespół III - ćw. 3 i 6, zespół IV - ćw. 4 i 5).

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

  2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Napisz analizę i interpretację wybranego przez siebie utworu poetyckiego powstałego po roku 2000. Twoja praca powinna liczyć przynajmniej 250 słów.

Materiały pomocnicze:

  • Krzysztof Biedrzycki, Jak przygotować i napisać interpretację. Poradnik, Warszawa 2014.

  • Ryszard Nycz, Wykładniki intertekstualności, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film edukacyjny” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się