Teksty do zadań 1‑9

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
1
Jan Kochanowski, Tren VII

Nieszczesne ochędóstwo1ochędóstwo, żałosne2żałosne ubiory
Mojej namilszej cory,
Po co me smutne oczy za sobą ciągniecie?
Żalu mi przydajecie3przydajecie.
Już ona członeczków swych wami nie odzieje,
Nie masz, nie masz nadzieje.
Ujął ją sen żelazny, twardy, nieprzespany4nieprzespany.
Już letniczek5letniczek pisany6pisany
uploteczki7uploteczki wniwecz8wniwecz, i paski złocone -
Matczyne dary płone9płone.
Nie do takiej łóżnice10łóżnice, moja dziewko droga,
Miała cię mać uboga11uboga
Doprowadzić, nie takąć dać obiecowała
Wyprawę12Wyprawę, jakąć dała.
Giezłeczkoć13Giezłeczkoć tylko dała a lichą tkaneczkę14tkaneczkę,
Ociec ziemie bryłeczkę
główki15główki włożył. Niestetyż, i posag i ona
W jednej skrzynce16skrzynce zamkniona.

Jan Kochanowski, Tren VIII

Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim,
Moja droga Orszulo, tym zniknienim swoim.
Pełno nas, a jakoby nikogo nie było:
Jedną maluczką duszą tak wiele ubyło.
Tyś za wszytki mówiła, za wszytki śpiewała,
Wszytkiś w domu kąciki zawżdy pobiegała.
Nie dopuściłaś nigdy matce sie frasować
Ani ojcu myśleniem zbytnim głowy psować,
To tego, to owego wdzięcznie obłapiając
I onym swym uciesznym śmiechem zabawiając.
Teraz wszytko umilkło, szczere pustki w domu,
Nie masz zabawki, nie masz rośmiać sie nikomu.
Z każdego kąta żałość człowieka ujmuje,
A serce swej pociechy darmo upatruje.

Bolesław Leśmian, Urszula Kochanowska

Gdy po śmierci w niebiosów przybyłam pustkowie,
Bóg długo patrzał na mnie i głaskał po głowie.

„Zbliż się do mnie, Urszulo! Poglądasz, jak żywa...
Zrobię dla cię, co zechcesz, byś była szczęśliwa.”

„Zrób tak, Boże - szepnęłam - by w nieb Twoich krasie
Wszystko było tak samo, jak tam - w Czarnolasie!” -

I umilkłam zlękniona i oczy unoszę,
By zbadać, czy się gniewa, że Go o to proszę?

Uśmiechnął się i skinął - i wnet z Bożej łaski
Powstał dom kubek w kubek, jak nasz - Czarnolaski.

I sprzęty i donice rozkwitłego ziela
Tak podobne, aż oczom straszno od wesela !

I rzekł: „Oto są - sprzęty, a oto - donice.
Tylko patrzeć, jak przyjdą stęsknieni rodzice!

I ja, gdy gwiazdy do snu poukładam w niebie,
Nieraz do drzwi zapukam, by odwiedzić ciebie!”

I odszedł, a ja zaraz krzątam się, jak mogę -
Więc nakrywam do stołu, omiatam podłogę -

I w suknię najróżowszą ciało przyoblekam
I sen wieczny odpędzam - i czuwam - i czekam...

Już świt pierwszą roznietą złoci się po ścianie,
Gdy właśnie słychać kroki i do drzwi pukanie...

Więc zrywam się i biegnę! Wiatr po niebie dzwoni!
Serce w piersi zamiera... Nie!... To - Bóg, nie oni!...

Maria Pawlikowska‑Jasnorzewska, Miłość

Nie widziałam cię już od miesiąca.
I nic. Jestem może bledsza,
trochę śpiąca, trochę bardziej milcząca,
lecz można żyć bez powietrza!

Krzysztof Kamil Baczyński, Elegia o… [chłopcu polskim]

Oddzielili cię, syneczku, od snów, co jak motyl drżą,
haftowali ci, syneczku, smutne oczy rudą krwią,
malowali krajobrazy w żółte ściegi pożóg,
wyszywali wisielcami drzew płynące morze.

Wyuczyli cię, syneczku, ziemi twej na pamięć,
gdyś jej ścieżki powycinał żelaznymi łzami.
Odchowali cię w ciemności, odkarmili bochnem trwóg,
przemierzyłeś po omacku najwstydliwsze z ludzkich dróg.

I wyszedłeś, jasny synku, z czarną bronią w noc,
i poczułeś, jak się jeży w dźwięku minut - zło.
Zanim padłeś, jeszcze ziemię przeżegnałeś ręką.
Czy to była kula, synku, czy to serce pękło?

Tadeusz Różewicz, Ocalony

Mam dwadzieścia cztery lata
Ocalałem
Prowadzony na rzeź.

To są nazwy puste i jednoznaczne:
Człowiek i zwierzę
Miłość i nienawiść
Wróg i przyjaciel
Ciemność i światło.

Człowieka tak się zabija jak zwierzę
Widziałem:
Furgony porąbanych ludzi
Którzy nie zostaną zbawieni.

Pojęcia są tylko wyrazami:
Cnota i występek
Prawda i kłamstwo
Piękno i brzydota
Męstwo i tchórzostwo.

Jednako waży cnota i występek
Widziałem:
Człowieka który był jeden
Występny i cnotliwy.

Szukam nauczyciela i mistrza
Niech przywróci mi wzrok słuch i mowę
Niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojęcia
Niech oddzieli światło od ciemności.

Mam dwadzieścia cztery lata
Ocalałem
Prowadzony na rzeź.

Stanisław Barańczak, Pan tu nie stał

Pan tu nie stał, zwracam panu uwagę,
że nigdy nie stał pan za nami
murem, na stanowisku naszym też
pan nie stał, już nie mówiąc, że na naszym czele
nie stał pan nigdy, pan tu nie stał, panie,
nas na to nie stać, żeby pan tu stał
obiema nogami na naszej ziemi, ona stoi
przed panem otworem, a pan co,
stoi pan sobie na uboczu
wspólnego grobu, panie tam jest koniec,
nie stój pan w miejscu, nie stawiaj się pan, stawaj
pan w pąsach na szarym końcu, w końcu
znajdzie się jakieś miejsce i dla pana

Zbigniew Herbert, Przesłanie Pana Cogito [fragmenty]

Idź dokąd poszli tamci do ciemnego kresu
po złote runo nicości twoją ostatnią nagrodę

idź wyprostowany wśród tych co na kolanach
wśród odwróconych plecami i obalonych w proch

ocalałeś nie po to aby żyć
masz mało czasu trzeba dać świadectwo

bądź odważny gdy rozum zawodzi bądź odważny
w ostatecznym rachunku jedynie to się liczy

a Gniew twój bezsilny niech będzie jak morze
ilekroć usłyszysz głos poniżonych i bitych

niech nie opuszcza ciebie twoja siostra Pogarda
dla szpiclów katów tchórzy oni wygrają
pójdą na twój pogrzeb i z ulgą rzucą grudę
a kornik napisze twój uładzony życiorys

[...]

powtarzaj wielkie słowa powtarzaj je z uporem jak ci co szli przez pustynię i ginęli w piasku a nagrodzą cię za to tym co mają pod ręką chłostą śmiechu zabójstwem na śmietniku

idź bo tylko tak będziesz przyjęty do grona zimnych czaszek do grona twoich przodków: Gilgamesza Hektora Rolanda obrońców królestwa bez kresu i miasta popiołów

Bądź wierny Idź

Zbigniew Herbert, Podróż [fragment]

1

Jeśli wybierasz się w podróż niech będzie to podróż długa
wędrowanie pozornie bez celu błądzenie po omacku
żebyś nie tylko oczami ale także dotykiem poznał szorstkość ziemi
i abyś całą skórą zmierzył się ze światem

2

Zaprzyjaźń się z Grekiem z Efezu Żydem z Aleksandrii
poprowadzą ciebie przez uśpione bazary
miasta traktatów kryptoportyki
tam nad wygasłym atanorem tablicą szmaragdową
kołyszą się Basileos Valens Zosima Geber Filalet
(złoto wyparowało mądrość pozostała)
przez uchyloną zasłonę Izydy
korytarze jak lustra oprawione w ciemność
milczące inicjacje i niewinne orgie
przez opuszczone sztolnie mitów i religii
dotrzecie do nagich bogów bez symboli
umarłych to jest wiecznych w cieniu swych potworów

[...]

Wisława Szymborska, Kobiety Rubensa

Waligórzanki, żeńska fauna,
jak łoskot beczek nagie.
Gnieżdżą się w stratowanych łożach,
śpią z otwartymi do piania ustami.
Źrenice ich uciekły w głąb
i penetrują do wnętrza gruczołów,
z których się drożdże sączą w krew.

Córy baroku. Tyje ciasto w dzieży,
parują łąźnie, rumienią się wina,
cwałują niebem prosięta obłoków,
rżą trąby na fizyczny alarm.

O rozdynione, o nadmierne
i podwojone odrzuceniem szaty,
i portojone gwałtownością pozy
tłuste dania miłosne!

Ich chude siostry wstały wcześniej,
zanim się rozwidniło na obrazie.
I nikt nie widział, jak gęsiego szły
po nie zamalowanej stronie płótna.

Wygnanki stylu. Żebra przeliczone
ptasia natura stóp i dłoni.
Na sterczących łopatkach próbują ulecieć.

Trzynasty wiek dałby im złote tło,
Dwudziesty - dałby ekran srebrny.
Ten siedemnasty nic dla płaskich nie ma.

Albowiem nawet niebo jest wypukłe,
wypukli aniołowie i wypukły bóg -
Febus wąsaty, który na spoconym
rumaku wjeżdża do wrzącej alkowy

1
Pokaż ćwiczenia:
111
Ćwiczenie 1

Wskaż podmiot liryczny, adresata lirycznego i sytuację liryczną w wierszu Marii Pawlikowskiej‑Jasnorzewskiej Miłość. Napisz, jaki to typ liryki.

Podaj podmiot liryczny, adresata lirycznego i sytuację liryczną w wierszu Marii Pawlikowskiej‑Jasnorzewskiej Miłość. Napisz, jaki to typ liryki.

R11dK7OVGrBXL
(Uzupełnij).
111
Ćwiczenie 2

Nazwij środki stylistyczne. Napisz, jaką funkcję pełnią w wierszach.

R1QNDdbb6M87H
Tabela z trzema kolumnami. Pierwsza kolumna: Cytat. Druga kolumna: Nazwa środka. Trzecia kolumna: Funkcja. 1. O rozdynione, o nadmierne W. Szymborska, Kobiety Rubensa. (Uzupełnij) (Uzupełnij). 2. Oddzielili cię, syneczku, od snów, co jak motyl drżą K.K. Baczyński, Elegia o… [chłopcu polskim]. (Uzupełnij) (Uzupełnij). 3. malowali krajobrazy w żółte ściegi pożóg K.K. Baczyński, Elegia o… [chłopcu polskim] (Uzupełnij) (Uzupełnij). 4. Niech przywróci mi wzrok słuch i mowę Niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojęcia Niech oddzieli światło od ciemności. T. Różewicz, Ocalony. (Uzupełnij) (Uzupełnij). 5. Pan tu nie stał, zwracam panu uwagę, że nigdy nie stał pan za nami murem, na stanowisku naszym też pan nie stał S. Barańczak, Pan tu nie stał. (Uzupełnij) (Uzupełnij). 6. Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory Mojej namilszej cory, Po co me smutne oczy za sobą ciągniecie? Żalu mi przydajecie. J. Kochanowski, Tren Siódmy. (Uzupełnij) (Uzupełnij). 7. idź bo tylko tak będziesz
przyjęty do grona zimnych czaszek do grona twoich przodków: Gilgamesza Hektora Rolanda
Z. Herbert, Przesłanie Pana Cogito. (Uzupełnij) (Uzupełnij).
11
Ćwiczenie 3

Przeanalizuj tytuły podanych wierszy i zinterpretuj je. Napisz, co możesz z nich wywnioskować na temat treści wiersza.

RJIjDTJcxHRNF
Tabela z dwiema kolumnami. Pierwsza kolumna: Tytuł. Druga kolumna: Interpretacja. 1. Elegia o... [chłopcu polskim] (Uzupełnij). 2. Kobiety Rubensa (Uzupełnij). 3. Przesłanie Pana Cogito (Uzupełnij). 4. Tren Siódmy (Uzupełnij). 5. Pan tu nie stał (Uzupełnij).
11
Ćwiczenie 4

Napisz, w jaki sposób podany w nawiasie kontekst wpływa na znaczenie tekstu.

RMZzdMaayRk08
Tabela z dwiema kolumnami. Pierwsza kolumna: Utwór. Druga kolumna: Wyjaśnienie znaczenia kontekstu. 1. Tadeusz Różewicz Ocalony (Uzupełnij). 2. Zbigniew Herbert Podróż (Uzupełnij). 3. Krzysztof Kamil Baczyński Elegia o... [chłopcu polskim] (Uzupełnij). 4. Stanisław Barańczak Pan tu nie stał (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 5

Porównaj język wierszy Elegia o… [chłopcu polskim] Krzysztofa Kamila Baczyńskiego oraz Ocalony Tadeusza Różewicza. Zastanów się, z czego mogą wynikać opisane przez ciebie różnice.

RaydubbCrtvCz
(Uzupełnij).
R1AJt4lhLPe9j21
Ćwiczenie 6
Wyjaśnij, w jaki sposób zastosowana wersyfikacja wpływa na znaczenie tekstów Trenu Siódmego oraz Trenu Ósmego Jana Kochanowskiego. Dopasuj właściwe odpowiedzi. Tren Siódmy Możliwe odpowiedzi: 1. dominującym środkiem stylistycznym jest przerzutnia, która odbiega od tej zastosowanej w pozostałych utworach cyklu - urwane zdania mogą naśladować załamujący się głos cierpiącego po stracie córki podmiotu lirycznego, 2. trzynastozgłoskowiec przeplata się z siedmiozgłoskowcem; ta nieregularność ma podkreślać niepokój podmiotu lirycznego i głęboki żal, który jest spowodowany kontaktem z rzeczami zmarłej córki, 3. głęboki żal zostaje tu zastąpiony tępym bólem i smutkiem wyrażonym jednostajnym metrum, 4. zastosowano regularny trzynastozgłoskowiec, wiersz ma jednostajny, miarowy rytm Tren Ósmy Możliwe odpowiedzi: 1. dominującym środkiem stylistycznym jest przerzutnia, która odbiega od tej zastosowanej w pozostałych utworach cyklu - urwane zdania mogą naśladować załamujący się głos cierpiącego po stracie córki podmiotu lirycznego, 2. trzynastozgłoskowiec przeplata się z siedmiozgłoskowcem; ta nieregularność ma podkreślać niepokój podmiotu lirycznego i głęboki żal, który jest spowodowany kontaktem z rzeczami zmarłej córki, 3. głęboki żal zostaje tu zastąpiony tępym bólem i smutkiem wyrażonym jednostajnym metrum, 4. zastosowano regularny trzynastozgłoskowiec, wiersz ma jednostajny, miarowy rytm
31
Ćwiczenie 7

Napisz 6‑7 zdań wstępu do analizy i interpretacji wiersza Krzysztofa Kamila Baczyńskiego Elegia o chłopcu polskim.

RSuqJaz63NVN6
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Postaw tezy interpretacyjne wyjaśniające sensy podanych wierszy.

R1WTP84X8uO7G
Tabela z dwiema kolumnami. Pierwsza kolumna: Wiersz. Druga kolumna: Teza. 1. Jan Kochanowski, Tren Ósmy (Uzupełnij). 2. Bolesław Leśmian, Urszulka Kochanowska (Uzupełnij). 3. Krzysztof Kamil Baczyński, Elegia o... [chłopcu polskim] (Uzupełnij). 4. Stanisław Barańczak, Pan tu nie stał (Uzupełnij).
Praca domowa

Napisz analizę i interpretację wybranego przez siebie utworu poetyckiego powstałego po roku 2000. Twoja praca powinna liczyć przynajmniej 250 słów.

RKBFqhchVybEf
(Uzupełnij).