Autor: Stanisław Mrozowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Polska odwilż. Oczekiwane zmiany i powrót na stare tory

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia działania podejmowane przez Władysława Gomułkę w ramach nieco większej liberalizacji życia społecznego i gospodarczego, a następnie proces wycofywania się z nich;

• tłumaczy, czym była „mała stabilizacja”;

• opisuje relacje między władzami komunistycznymi a Kościołem katolickim;

• charakteryzuje wydarzenia związane z tysięczną rocznicą chrztu Polski;

• wyjaśnia, czym było orędzie biskupów polskich do biskupów niemieckich i jaką wywołało reakcję władz.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Polska odwilż. Oczekiwane zmiany i powrót na stare tory”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Dwaj chętni lub wybrani uczniowie (albo małe zespoły, do trzech osób) przygotowują prezentacje na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”. Pierwsza osoba lub grupa skupia się na pierwszych latach rządów Władysława Gomułki, druga – na sporze Gomułki z Kościołem katolickim oraz roli Kościoła w ówczesnym życiu społecznym.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji, określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Uczniowie próbują intuicyjnie zadać pytania, na które odpowiedzą w trakcie lekcji.

3. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Prosi wybrane osoby (lub ochotników, jeśli prezentacje przygotowywały większe zespoły) o zaprezentowanie swoich prac przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko o niej dyskutują, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia od 1 do 3 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie wyniki ich pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

3. Praca z multimedium („Audiobook”). Nauczyciel nawiązuje do omawianych relacji państwo–Kościół katolicki i zapowiada, że uczniowie wysłuchają teraz audiobooka będącego nagraniem fragmentów orędzia biskupów polskich do niemieckich z 1965 r. Poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie 2: „Wyobraź sobie, że oprowadzasz grupę przyjaciół po Wrocławiu. Wyjaśnij im w kilku zdaniach wymowę słów »przebaczamy i prosimy o przebaczenie«, które widnieją pod pomnikiem kardynała Bolesława Kominka we Wrocławiu”. Dzieli też uczniów na cztero- lub pięcioosobowe grupy, które będą opracowywały odpowiedzi. Prowadzący zajęcia odtwarza nagranie i ustala czas na przygotowanie odpowiedzi.

4. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie 3: wykazują, że inicjatywa biskupów polskich była przejawem realizacji wartości chrześcijańskich.

5. Uczniowie dobierają się w pary. Nauczyciel wyświetla ćwiczenie 6, uczniowie analizują tabelę i dane, przygotowują odpowiedź, a następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów. Nauczyciel prosi wybraną parę o przedstawienie propozycji i uzasadnienia, weryfikuje ich poprawność.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi albo uczennicy (może być ochotnik) podsumowanie lekcji „Polska odwilż. Oczekiwane zmiany i powrót na stare tory”. Pyta, który element był dla uczniów trudny i dlaczego.

2. Na zakończenie nauczyciel podsumowuje pracę klasy, może ocenić pracę grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 4 i 5 z sekcji „Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj ćwiczenie 8: „Scharakteryzuj w 200−250 słowach życie polityczne w PRL między rokiem 1956 a 1966. Niech przynajmniej w trzech zdaniach twojej wypowiedzi podmiotem będą »Polacy« lub »społeczeństwo polskie«”.

Materiały pomocnicze:

A. Dudek, R. Gryz, Komuniści i Kościół w Polsce (1945−1989), Kraków 2006.

A. Dudek, Z. Zblewski, Utopia nad Wisłą. Historia Peerelu, Warszawa 2008.

J. Eisler, Siedmiu wspaniałych. Poczet pierwszych sekretarzy KC PZPR, Warszawa 2014.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą się zapoznać z treścią audiobooka przed lekcją, wówczas w fazie realizacyjnej po prezentacjach od razu przechodzą do wykonywania poleceń dołączonych do multimedium. Audiobook może być również wykorzystany w lekcjach omawiających relacje między Kościołem katolickim a władzami w czasach PRL.