Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborców – podsumowanie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, jak zmieniały się dominujące postawy Polaków wobec zaborców w poszczególnych zaborach;

• wskazuje powody odejścia od walki zbrojnej o niepodległość w różnych zaborach;

• charakteryzuje wpływ pozytywizmu na postawy Polaków pod zaborami;

• wymienia przykłady działań polskich twórców (pisarzy, malarzy itp.), które wpłynęły na świadomość Polaków w XIX i na początku XX wieku.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przed lekcją uczniowie powinni przypomnieć sobie sposoby przeprowadzania rusyfikacji i germanizacji oraz postawy Polaków wobec zaborców. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborców – podsumowanie”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat i cele lekcji. Przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem.

2. Następnie uczniowie w cztero- lub pięcioosobowych grupach pracują nad ćwiczeniem 1 z sekcji „Sprawdź się” (przyporządkowują przykłady reakcji Polaków do postaw wobec działań zaborców). Wskazani przez nauczyciela reprezentanci grup przedstawiają odpowiedzi.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie nadal w grupach pracują nad ćwiczeniem 2: analizują tekst źródłowy i odpowiadają na pytania. Po ustalonym przez nauczyciela czasie reprezentanci grup przedstawiają odpowiedzi.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy ćwiczenie 4 i poleca, aby uczniowie wykonali je w parach. Uczniowie analizują tekst źródłowy, wskazują władcę (wraz z uzasadnieniem) oraz opisywaną postawę.

3. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie, trzy lub cztery grupy i zapowiada, że zagrają w grę interaktywną sprawdzającą ich wiedzę odnośnie do postaw społeczeństwa polskiego wobec zaborców. Będzie to quiz na wzór Milionerów, ale z ograniczeniem czasu na udzielenie odpowiedzi. Nauczyciel prosi, aby grupy wyłoniły liderów, którzy będą odpowiadali na pytania. Pozostałe osoby odgrywają rolę publiczności, która może udzielać podpowiedzi. Zwycięża ta grupa, która najszybciej odpowie poprawnie na wszystkie pytania.

4. Uczniowie grają w grę interaktywną. Grupy rywalizują ze sobą i ta, która najszybciej rozwiąże quiz, jest nagradzana, np. oceną za aktywność.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie 7 z sekcji „Sprawdź się”. Ochotnicy przedstawiają odpowiedzi.

2. Podsumowując lekcję, nauczyciel odwołuje się do wiedzy uczniów i pyta: Co sprawiło wam największą trudność? Co było dla was najbardziej interesujące?

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, ocenia pracę grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z audiobookiem w sekcji „Audiobook + Sprawdź się” i wykonaj dołączone do niego polecenia.

Materiały pomocnicze:

M. Chmaj, W. Sokół, J. Wrona, Historia. Repetytorium dla licealistów i studentów, wydawnictwo Difin, Warszawa 2019.

A. Chwalba, Historia Polski 1795–1918, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000.

N. Davies, Boże igrzysko, tłum. E. Tabakowska, wydawnictwo Znak, Kraków 2018.

M. Eckert, Historia Polski 1914–1939, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1990.

R. Jaworski, Encyklopedia. Historia Polski, wydawnictwo Dragon, Warszawa 2018.

S. Kieniewicz, Historia Polski 1795–1918, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.

A. Łaszkiewicz, J. Kłaczkow, S. Roszak, Poznać przeszłość 3, wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2021.

W. Łazuga, Kalkulować… Polacy na szczytach c.k. monarchii, Wydawnictwo Zysk i S‑ka, Poznań 2013.

T. Łubieński, Bić się czy nie bić?, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980.

B. Urbankowski, Bohaterowie i zdrajcy. Wspólna pamięć narodu, wydawnictwo Biały Kruk, Kraków 2021.

J. Zdrada, Historia Polski 1795–1914, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2021.

Wskazówki metodyczne:

Gra interaktywna może być wykorzystana do sprawdzenia indywidualnej wiedzy uczniów zarówno podczas lekcji (każdy uczeń odpowiada samodzielnie), jak i poza lekcją, np. przy powtórce wiadomości.