Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Jak działać moralnie? Moralność kantowska

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

• zdefiniuje imperatyw kategoryczny;

• wyjaśni, czym jest metafizyka moralności;

• przeanalizuje różnicę pomiędzy imperatywem kategorycznym i hipotetycznym;

• zapozna się z w pełni racjonalistyczną koncepcją etyczną Immanuela Kanta.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• gra dydaktyczna;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Jak działać moralnie? Moralność kantowska”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się przed zajęciami z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i rozwiązanie ćwiczenia nr 2 z sekcji „Sprawdź się”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenie. Może wyświetlić odpowiedzi uczniów na tablicy interaktywnej. Prosi wybranego ucznia o uzasadnienie swojego rozwiązania. Dyskusja.

3. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Co to znaczy działać moralnie? Czy można pokusić się o taką odpowiedź, która byłaby przyjmowana bezwzględnie przez wszystkich?

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą burzy mózgów i, jeśli to konieczne, wyjaśnia jej zasady. Wyłania także moderatora, który będzie zapisywał pomysły na tablicy, a następnie określa czas wykonania zadania.
   Następnie nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Co Kant mówi na temat moralności? Uczniowie podają propozycje odpowiedzi. Po zakończeniu fazy twórczej następuje wspólna weryfikacja pomysłów. Nauczyciel prosi uczniów, aby porównali swoje propozycje z informacjami zamieszczonymi na tablicy.

2. Następnie nauczyciel wyświetla ćwiczenie nr 5 z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wskazują zdania, które ukazują rozumowanie Kanta z zakresu metafizyki moralności i uzasadniają swój wybór.

3. Prowadzący lekcję prosi uczniów, aby dobrali się w pary i zapisali różnice pomiędzy imperatywem kategorycznym i hipotetycznym. Ochotnicy prezentują rozwiązania na forum.

4. Następne ćwiczenie nr 7, wyświetlone przez nauczyciela na tablicy, uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych. Po jego wykonaniu i uzgodnieniu przez każdą grupę wspólnego oraz jednoznacznego wyboru następuje omówienie rezultatów na forum klasy.

5. Wybrana osoba głośno odczytuje historyjkę zamieszczoną w ćwiczeniu nr 3. Następnie nauczyciel zadaje pytania:
   - Jak postępowanie jej bohatera skomentowałaby etyk teleologiczny?
   - Co o postępowaniu jej głównego bohatera powiedziałyby deontologiczne koncepcje etyki?

Faza podsumowująca:

1. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał w sekcji „Gra edukacyjna”. Uczniowie odpowiadają na pytania indywidualnie. Następnie nauczyciel sprawdza w panelu użytkownika udzielone odpowiedzi i omawia je z uczniami.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Kroński T., Kant, Warszawa 1966.

• Henel Ł., Lekcja filozofii. Od Sokratesa do Heideggera..., Kraków 2009.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Gra edukacyjna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.