Imię i nazwisko autora: Włodzimierz Juśkiewicz

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Mechanizm falowania wód morskich

Grupa docelowa: I etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

PODSTAWA PROGRAMOWA

IV. Dynamika procesów hydrologicznych: ruchy wody morskiej, wody podziemne i źródła, ustroje rzeczne, typy jezior. Uczeń:

1) wyjaśnia mechanizm falowania wód morskich i upwellingu oraz wpływ mechanizmu ENSO na środowisko geograficzne

Kompetencje kluczowe

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• definiuje, czym jest fala morska,

• wie, jak powstają fale morskie,

• rozpoznaje różne mechanizmy kształtowania się fal morskich,

• syntetyzuje wiadomości na podstawie już posiadanych umiejętności i modeli teoretycznych.

Strategie nauczania: asocjacyjna, operacyjna

Metody i techniki nauczania: metoda tekstu przewodniego, dyskusja, debata, burza mózgów, praca z atlasem

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: podkładowe mapy świata (ksero), jedna bardzo duża mapa podkładowa świata o szerokości co najmniej 1 m (ksero), zasoby multimedialne zwarte w e‑materiale, atlasy świata

Materiały pomocnicze

Szymkiewicz R., Gąsiorowski D., Podstawy hydrologii dynamicznej, WNT, Warszawa 2010.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

Nauczyciel wprowadza uczniów w temat zajęć, zadając pytania: czy pamiętają swoją wycieczkę nad morze/jezioro?, co się z nimi działo, gdy płynęli statkiem?, dlaczego czasami w miejscach strzeżonych nie można wchodzić do wody?.

Nauczyciel naprowadza uczniów na temat zajęć kolejnymi pytaniami: czy wiesz, kiedy najlepiej zbierać bursztyn?, jakie fale sprzyjają poszukiwaczom?.

Nauczyciel informuje, jakie cele będą realizować:

1. poznanie definicji fali morskiej,

2. rozróżnienie typów fal morskich ze względu na mechanizm powstawania,

3. stworzenie mapy potencjalnego występowania fal.

Następnie prowadzący pyta klasę, czym jest dla nich fala i z jakiego powodu powstaje. Następuje burza mózgów. Uczniowie wymieniają dowolne hasła, które kojarzą im się z tymi terminami.

Po zakończeniu burzy mózgów nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z wybranymi przez nauczyciela e‑materiałami (definicja fali) i zweryfikowanie swoich wyobrażeń z rzeczywistością. Następuje dyskusja. Uczniowie dzielą się swoimi uwagami.

Faza realizacyjna

Nauczyciel prosi uczniów o dobranie się w cztery zespoły, z których każdy otrzyma podkład mapy świata oraz atlas geograficzny (lub zestaw map). Zadaniem grup będzie opracowanie map potencjalnego występowania fal powstałych w związku z różnymi siłami wywołującymi falowanie. Prowadzący przydziela grupy do opracowania mapy: fal wiatrowych, barycznych, sejsmicznych i pływowych.

Nauczyciel prosi zespoły żeby zastanowiły się, czy mają pomysł na zrealizowanie zadania. Uczniowie w grupach dyskutują, a następnie przedstawiają swoje plany. Rozpoczyna się dyskusja klasowa, podczas której każdy uczeń może zgłaszać pomysły do każdej mapy. Nauczyciel moderuje wymianę zdań i naprowadza zespoły w kierunku optymalnych rozwiązań:

• Mapa fal wiatrowych powstaje na podkładzie mapy średniej prędkości wiatru. Zakłada się, że im większa prędkości wiatru, tym większe fale.

  RJevnFimnRgMe

  Pobierz załącznik

• Mapa fal barycznych powstaje na podkładzie mapy tras cyklonów tropikalnych.

  RQ77MkOn2WOEH

  Pobierz załącznik

• Mapa fal sejsmicznych powstaje na podkładzie mapy stref sejsmicznych. Im większe wartości fal sejsmicznych w danym regionie, tym większe prawdopodobieństwo powstania fal.

  R1eRKlSn4mpw6

  Pobierz załącznik

• Mapa fal pływowych powstaje na podkładzie mapy intensywności pływów.

  RSzCsWhITCeKX

  Pobierz załącznik

Uczniowie generalizują dane i przenoszą je na swoje podkłady map świata. Nauczyciel prosi każdą grupę, aby opowiedziała na forum klasy, w jakich regionach świata jest najwięcej miejsc tworzenia fal danego typu. W dalszej kolejności nauczyciel wyjaśnia, jak powstaje ostateczna mapa potencjalnego występowania fal powstałych w związku z różnymi siłami wywołującymi falowanie. Stanowi ona kompilację danych z map cząstkowych poszczególnych grup. Następnie cała klasa nanosi cząstkowe dane różnymi kolorami z poszczególnych map grupowych na jeden duży podkład.

W kolejnym etapie zajęć nauczyciel zawiesza dużą mapę w widocznym miejscu na tablicy i zwraca się z pytaniami do klasy: gdzie występuje koncentracja miejsc tworzenia fal?, gdzie występują miejsca o mniejszym nasileniu zjawiska?, następnie uczniowie są proszeni o wykonanie ćwiczeń z e‑materiałów.

Faza podsumowująca

Nauczyciel zadaje uczniom następujące pytania:

1. Czego dowiedzieliście się z dzisiejszej lekcji?

2. Co było dla was najciekawsze?

3. O czym chcielibyście dowiedzieć się więcej?

Następuje krótka dyskusja podsumowująca treści poruszone podczas lekcji. W razie potrzeby prowadzący wyjaśnia kwestie sporne i problematyczne oraz odpowiada na dodatkowe pytania uczniów. Uczniowie przystępują do indywidualnego rozwiązywania ćwiczeń na końcu e‑zasobu. Zadania, których licealiści nie zdążą rozwiązać w klasie, można zadać jako pracę domową.

Praca domowa

Opisz pozytywny i negatywny wpływ falowania na życie człowieka.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

E‑materiał może posłużyć także jako punkt wyjściowy do omówienia niszczycielskich efektów oddziaływania fal.