Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: We władzy strachu. Terror w wierszach Wisławy Szymborskiej
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.
Cele operacyjne. Uczeń:
scharakteryzuje czynniki wywołujące ryzyko zaistnienia terroryzmu;
przeanalizuje sytuację liryczną w wierszu Wisławy Szymborskiej Terrorysta, on patrzy;
opisze cechy liryki narracyjnej występujące w wierszu Terrorysta, on patrzy;
opisze wpływ zastosowanych w tekście literackim form gramatycznych na jego znaczenie;
przedstawi propozycję interpretacji wiersza Zamachowcy.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‐materiał „We władzy strachu. Terror w wierszach Wisławy Szymborskiej”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie powinni także wykonać polecenia z sekcji multimedialnej:
- Na podstawie mapy myśli oceń, czy czynności, które wykonują terroryści, zostały w wierszu Zamachowcy uporządkowane.
- Co – twoim zdaniem – jest dla terrorysty najważniejsze, a co mniej istotne? Na podstawie wiersza Zamachowcy podejmij próbę rekonstrukcji systemu wartości terrorysty.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‐materiału cele zajęć i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu. Następnie prosi o przedstawienie odpowiedzi do zadań, które uczniowie przygotowali w domu.
Faza realizacyjna:
Praca z ćwiczeniami. Ćwiczenie 1 z sekcji „Sprawdź się” uczniowie wykonują samodzielnie. Zapoznają się w ten sposób z wierszem Wisławy Szymborskiej - pozostałe ćwiczenia będą z nim bezpośrednio związane.
Uczniowie pracują w parach. Wykonują ćwiczenia od 2 do 6. Chętna osoba przedstawia odpowiedzi, a nauczyciel weryfikuje ich poprawność.
Chętna osoba odczytuje na głos tekst zamieszczony we wprowadzeniu do lekcji: Norweg Anders Breivik pochodzi z zamożnej rodziny, odebrał dobre wykształcenie. W 2009 roku założył gospodarstwo rolne na wsi oddalonej o 80 km od Oslo. Sąsiedzi charakteryzowali go jako człowieka uprzejmego i spokojnego, trzymającego się na uboczu. 22 lipca 2011 roku 32‑letni wówczas Breivik zdetonował samochód‑pułapkę ustawiony pod siedzibą premiera Norwegii w Oslo, a następnie udał się w mundurze policjanta na wyspę Utøya, gdzie otworzył ogień do uczestników odbywającego się tam zjazdu młodzieżówki Partii Pracy. W wyniku eksplozji bomby zginęło 8 osób, na wyspie śmierć poniosło kolejnych 69 osób. Po krwawym zamachu opinia publiczna zaczęła poznawać fakty z życia Breivika – jego złe relacje z rozwiedzionymi rodzicami, niepowodzenia w życiu osobistym i skrajne poglądy polityczne. Podobnie jak w przypadku innych aktów terroru, w życiorysie sprawcy starano się odszukać odpowiedź na pytanie, w jaki sposób człowiek staje się terrorystą – pytanie, które stawia przed czytelnikiem także Wisława Szymborska w wierszu Terrorysta, on patrzy.
Następnie proponuje uczniom dyskusję: Dlaczego człowiek może się stać terrorystą?
Faza podsumowująca:
W ostatniej części lekcji nauczyciel prosi uczniów o wynotowanie z tekstu Terrorysta, ona patrzy środków stylistycznych służących stylizacji utworu na mowę potoczną i określ celu, jakiemu służą. Interpretują również cytat „widok jak w kinie”, wyjaśniając, jakie korzyści z przemocy czerpie terrorysta opisany w wierszu Szymborskiej.
Praca domowa:
Wyjaśnij, jaką funkcję pełni w wierszu Terrorysta, on patrzy aluzja biblijna do słów z Ewangelii wg świętego Mateusza: i nie dopuść, abyśmy ulegli pokusie, ale nas zachowaj od złego! (Mt 6, 13).
Materiały pomocnicze:
Edward Kasperski, Poezja filozoficzna Szymborskiej, „Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” t. 31, 1996.
Ligęza Wojciech, Wstęp, [w:] Szymborska Wisława, Wybór poezji, Wrocław 2016.
Wskazówki metodyczne
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.