Dla nauczyciela
Autor: Piotr Obolewicz
Przedmiot: Język polski
Temat: Plany czasowe i chronologia w Cudzoziemce Marii Kuncewiczowej
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
sporządza plan wydarzeń w Cudzoziemce, dopasowując je do różnych płaszczyzn czasowych powieści,
analizuje stosunek głównej bohaterki do wydarzeń z jej przeszłości,
tworzy plany: kompozycyjny i dekompozycyjny,
formułuje wypowiedź argumentacyjną dotyczącą postawy bohaterki.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
podająca.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Audiobook”. Poleca także, by uczniowie przeczytali informacje zawarte w bloku tekstowym e‑materiału i zanotowali ewentualne związki między biografią pisarki a losami bohaterki powieści.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat i cele zajęć. Prosi, by na ich podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji. Nauczyciel zadaje pytania: Czy fabuła Cudzoziemki jest skonstruowana zgodnie z chronologią wydarzeń? Dlaczego? Jaki to ma wpływ na odbiór powieści przez czytelników? Uczniowie udzielają odpowiedzi, a nauczyciel zwraca ich uwagę także na kontekst biograficzny powieści.
W tych wstępnych rozważaniach pomocne jest ustaleniu chronologii zdarzeń na podstawie cytatów zamieszczonych w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie wykonują polecenie 1 zamieszczone w tej sekcji.
Faza realizacyjna:
Najważniejsza w tej części lekcji jest odpowiedź na pytanie: jaki jest cel zaburzenia chronologii wydarzeń w Cudzoziemce? Uczniowie, w parach, pracują z tekstem, wykonując wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Przeczytaj”. Warto zwrócić uwagę na ćw. 2, 4 i 6, które koncentrują się na rozważanym problemie. Ciekawą propozycją jest także ćw. 7, które odwołuje się do wyobraźni wizualnej uczestników zajęć. Nauczyciel sprawdza poprawność udzielonych odpowiedzi, ewentualnie udziela wskazówek, jeśli uczniowie ich potrzebują.
Ćwiczenie 8 i 9 uczniowie wykonują indywidualnie.
Faza podsumowująca:
Na zakończenie lekcji nauczyciel zadaje pytania podsumowujące: W jaki sposób spiętrzenie planów czasowych powieści oddaje skomplikowaną osobowość Róży Żabczyńskiej? Jak wydarzenia z przeszłości wpłynęły na ukształtowanie tej osobowości? Czy Cudzoziemkę można nazwać powieścią psychologiczną?
Praca domowa:
Rozważ słuszność stwierdzenia Stanisława Żaka. Swoje stanowisko poprzyj argumentami, które zilustrujesz przykładami z fabuły Cudzoziemki. Twoja praca powinna liczyć przynajmniej 300 słów.
Materiały pomocnicze:
Maria Kuncewiczowa, Finezje literackie, bohaterka audycji mówi o swojej pracy i metodzie pisarskiej, Ninateka
Magdalena Stoch, „Cudzoziemka” Marii Kuncewiczowej czytana współcześnie… – w stronę konsensualnej interpretacji tekstu literackiego, Studia de Cultura 10(2) 2018.
Wskazówki metodyczne
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do podsumowania lekcji.