Sprawdź się
Przyporządkuj wydarzenia powieściowe do miejsc, w których się rozegrały.
śmierć Róży, pierwsza praca Adama w szkole, przyjęcie z udziałem ambasadora, spotkanie z doktorem Gerhardtem, narodziny Róży, narodziny Kazia, studia Władysia, ślub Róży i Adama, wizyta ciotki Luizy, spotkanie Róży z Haliną
| Warszawa: | |
|---|---|
| Taganrog: | |
| Saratow: | |
| Berlin: | |
| Rzym: | |
| Królewiec: |
Przyporządkuj wydarzenia do odpowiedniego czasu powieściowego.
Czas fabuły
- wyjazd Róży z Taganrogu
- choroba Marty
- rozstanie z Michałem
- scysja z Martą w sklepie
- wizyta Róży u Marty
- scysja Róży ze Zbyszkiem
- wizyta Adama w mieszkaniu Róży
- przygotowania do wyjazdu do Królewca
- śmierć Róży
Czas narracji
- wyjazd Róży z Taganrogu
- choroba Marty
- rozstanie z Michałem
- scysja z Martą w sklepie
- wizyta Róży u Marty
- scysja Róży ze Zbyszkiem
- wizyta Adama w mieszkaniu Róży
- przygotowania do wyjazdu do Królewca
- śmierć Róży
Wyjaśnij, jaką funkcję kompozycyjną pełni w Cudzoziemce wygłoszony po niemiecku komplement na temat nosa Róży.
Tekst do zadań 4‑6
CudzoziemkaPod czaszką tętniły głosy minionego dnia. Łamliwy ze szczęścia głos Adama: „Nasza mamusieczka ma złote rączki”, pełne zdumienia szepty zięcia i synowej, entuzjastyczne okrzyki Władysia, szloch Marty: „Dokąd chcesz odchodzić, szalona?”, rozradowane piski Zbigniewa.
– Wszystkim, wszystkim serce otworzyłam – upewniała Niewidzialnego. – January, żeby tu przyszedł do mnie, i jego przyjęłabym dobrze.
Jednak myśl o gościu z mogiły napełniła ją odrazą.
– Ach, po cóż Januaremu nieszczęsną Rosalie odwiedzać? Matka, ojciec nie pokazali się nigdy, Kazio znaku nie dał żadnego... Widać tam nieważne tutejsze sprawy, nawet o najbliższych zapominają oni.
Zdjęła bransoletę z topazów, odłożyła na stół. Płochliwie spojrzała po kątach – ścisnęło za gardło: pustka.
– Żywi odeszli, umarli zapomnieli – przewiał żal. – Śpieszyłam, śpieszyłam, poodprawiałam ich... i dlaczego? Trzeba było choć Martę zatrzymać.
Poczuła, że serce szarpie się jak pies na uwięzi, a lewe ramię boli. Dotknęła policzków: gorące.
– Duszno tu. Podła Janina! Ile razy mówiłam, żeby nie waliła tyle węgla naraz, co dzień po troszku, nie co drugi dzień piekło!!!
Róża porwała się biec do dzwonka, palce skurczyła w szpony, skronie pulsowały. Ale nogi były drętwe. Opadła w tył na sofę, gniew zgasł, senność otuliła głowę. W tej narkotycznej chmurze szemrało:Nicht so immer grollen... Mehr Ruhe...Nicht so immer grollen... Mehr Ruhe... Spokoju, spokoju.
Uśmiechnęła się.
– Michał... drogi mój... więc ty teraz doktorem? w Królewcu?
Błogi spokój zstąpił na zbolałą.
– Zdrzemnę się. Cóż mam robić sama?Close your eyesClose your eyes – zachęcał hawajski tenor, ten, co z rana u Marty. Poruszyła wargami:
– Chustę babki Anastazji zabrałam... I stolik dziada zabiorę... bo zniszczą. Lean your head against my shoulder and sleep. Close your eyes . Pochyliła głowę, upał z pieca, dopiero co tak nieznośny, przemienił się w miłe ciepło.
– Niech Aniela sobie gra, a my... tak – mówił Michał, szukał w ciemności, dosięgnął i tulił.
Zapłakała.
– Puść mnie. Jakież to ogrody? Tych ogrodów nie znam. Ach, wracajmy! co tante powie, że mnie nie ma tak długo?
Koła karety skrzypiały i skrzypiała chorągiewka na dachu altany.
...czemuż ona skrzypi, skoro nie ma wiatru? Czemu liście i woda drżą, kiedy tajemnic nie ma, nie brak niczego tej nocy? Pełnia, pełnia... jest wszystko! Michale, ich grolle nicht, mój jedyny. Och, nie tylko adagioadagio! I allegro giocosoallegro giocoso dla naszej miłości za mało, serce mam pełne uśmiechu...
...niech gwiazdy nie drżą – trzeba ufać Bogu.
...Boże, nasz Stworzycielu, władco całego świata – to jest Michał mój najukochańszy, któremu przykazałeś być dobrym. To ten, który w rozłączeniu pamiętał. Który nie złamał przysięgi. Boże sprawiedliwy – to Michał, z którym być mi pozwoliłeś do śmierci. A to ja – Róża, twoja wierna sługa.
...posłuchajcie, Władysiu i Kaziu, szczęśliwi synowie Michała, jak gra wasza matka szczęśliwa... Nic nie przemilczam, niczego nie kradnę, każda nuta brzmi jak pełnia księżyca. Świadczcie za mną przed Bogiem, że nie skaleczyłam harmonii!
Orkiestra dźwięczała spoiście, wiolinowa melodia Róży płynęła po niej jak światło po falach. Wtem huk bolesny...
– Co to, co to? – Róża budziła się z jękiem. – Ach, nic, to serce huczy. Chciała wstać – na piersi leżał ciężar nad siły. Wyciągnęła ręce, zaczęła spychać ze siebie okrutne brzemię.
– Łotrze! Adamie! Ty ze mną? Zachciało się wszystkiego ze mną?! Dobra harmonia!! Precz, precz!...
Otwarto drzwi, światło zabłysło.
– Co pani? Co się pani stało?
Strawski potrząsał Różą. Mrugała nieprzytomnie.Źródło: Maria Kuncewiczowa, Cudzoziemka , s. 214–216.
Wynotuj z fragmentu Cudzoziemki po trzy przykłady rzeczywistych wydarzeń z przeszłości Róży, wydarzeń rozgrywających się w czasie narracji oraz wydarzeń będących tworem wyobraźni bohaterki.
Objaśnij, jaką funkcję pełni we fragmencie Cudzoziemki narrator.
Wskaż trzy powody, dla których przywołaną scenę można uznać za punkt kulminacyjny akcji powieści.
2.
3.
Wybierz ilustrację, która według ciebie najpełniej odzwierciedla układ planów czasowych w Cudzoziemce. Uzasadnij swój wybór.
Narracja w „Cudzoziemce” Marii KuncewiczowejW Cudzoziemce opowiadacz usytuowany jest w sposób szczególny, ze względu na charakter zdarzeń fabularnych oraz na ich układ w toku całego opowiadania; jest też szczególny ze względu na jego wiedzę, na opowiadany temat ex postex post.
[…] narrator pełni funkcję osoby integrującej świat przedstawiony, a także pełni rolę reżysera, który wyznacza miejsca osobom dramatu, czuwa nad kolejnością obrazów i sytuacji, ale sugestywność gry aktorskiej już od niego nie zależy. Scena nigdy nie jest pusta. Zawsze pozostaje na niej bohaterka, rozwijająca swoje wewnętrzne zwidzenia i halucynacje. W momentach samotności Róży narrator kryje się za jej postać, składając obowiązek informowania założonego czytelnika o treści przeżyć bohatera na niego samego. Teatralizacja fabuły powieściowej obejmuje przede wszystkim postać główną, której każdy gest może stanowić sygnał – często stanowi – wewnętrznego niepokoju, lub też określać postawę wobec rzeczywistości zakłócającej tok kontemplacji podmiotu. […] Pozycja opowiadacza, znajdującego się poza obrębem właściwej akcji, daje mu szansę zachowania dystansu wobec opowiadanych zdarzeń, potęguje obiektywizm narracji, który byłby raczej wątpliwy przy wprowadzeniu opowiadającego biorącego udział w zdarzeniach na tych samych prawach, co bohaterowie.
Narrator zdradza się ze swoją wiedzą o bohaterce, relacjonując na przykład spotkanie Róży z Sabiną – służącą Marty – gdy z zachowania kucharki wyciąga wniosek, którego przesłanki tkwią w dawnych, czytelnikowi jeszcze nieznanych sprawach między tymi dwoma kobietami. Z zachowania Sabiny „widać było, że respekt, że nerwowy strach nie mogą zagłuszyć w niej starych uraz, a także chronicznej potrzeby protestu przeciwko charakterowi przybyłej”.
[…] Świat przedstawiony w Cudzoziemce dotyczy psychiki Róży i plan główny, na którym rozwijają się konflikty, jest płaszczyzną doznań wewnętrznych kobiety. […] Narrator korzysta z różnych sposobów docierania do psychiki bohaterki, począwszy od informacji o tym, jak układają się w danym momencie mięśnie jej twarzy, aż do zrezygnowania z wyraźnej pozycji własnej na rzecz przedmiotu, aby przez zastosowanie mowy pozornie zależnej lub monologu wewnętrznego zyskać na autentyzmie i ekspresji.
Opowiadacz rejestruje zachowanie się bohaterki z uwagą i bystrością obserwacyjną, która zresztą jest konsekwencją świadomości opowiadacza ważności wszystkich przejawów życia Róży, i zewnętrznych i wewnętrznych.Źródło: Stanisław Żak, Narracja w „Cudzoziemce” Marii Kuncewiczowej, [w:] „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Prace historycznoliterackie” , t. 33, 1968, s. 61–62.
a)
b)
2.
a)
b)
c)
d)
3.
a)
4.
a)
b)
5.
Przygotuj plan kompozycyjny wypowiedzi argumentacyjnej na temat „Przeszłość Róży Żabczyńskiej – przyczyna trudnego charakteru bohaterki czy wymówka usprawiedliwiająca jej postępowanie?”.
Rozważ słuszność stwierdzenia Stanisława Żaka. Swoje stanowisko poprzyj argumentami, które zilustrujesz przykładami z fabuły Cudzoziemki. Twoja praca powinna liczyć przynajmniej 300 słów.
Powieść o Róży, czyli życie bez uśmiechuW […] sposobie istnienia przeszłości tkwi cała tragedia życia Róży. Można nawet powiedzieć, że teraźniejszość Róży w ogóle nie istnieje, a jeśli nawet, to tylko fragmentarycznie i po to, aby przeszłość mogła się w niej nieustannie realizować.
Źródło: Stanisław Żak, Powieść o Róży, czyli życie bez uśmiechu, [w:] Maria Kuncewiczowa , Warszawa 1973, s. 66.