Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Robert Wróbel, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak otrzymać benzen?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

XIII. Węglowodory. Uczeń:

10) planuje ciąg przemian pozwalających otrzymać np. benzen z węgla i dowolnych odczynników nieorganicznych; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • przedstawia wzór benzenu;

  • proponuje metody otrzymywania benzenu;

  • pisze równania reakcji otrzymywania benzenu.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • dyskusja dydaktyczna;

  • wirtualne laboratorium;

  • analiza materiału źródłowego;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • technika bateria.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak;

  • rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jak zbudowana jest cząsteczka benzenu? Dlaczego benzen zaliczany jest do związków aromatycznych?

  2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się odpowiedzieć na pytanie „W jakich reakcjach chemicznych można otrzymać benzen?”.

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel dzieli losowo na sześć grup, rozdaje arkusze papieru A4, mazaki. Zadaniem uczniów jest opracowanie wskazanego sposobu otrzymywania benzenu z podaniem równania reakcji chemicznej:

  • grupa I – trimeryzacja etynu;

  • grupa II – aromatyzacja pierścienia nasyconego;

  • grupa III – dekarboksylacja kwasu benzoesowego;

  • grupa IV – reakcja metalu grupy 1. w ciekłym amoniaku z chlorowcopochodną benzenu;

  • grupa V – redukcja fenolu sproszkowanym cynkiem.
    Uczniowie w czasie pracy mogą korzystać z dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów, wspiera ich. Po wyznaczonym czasie liderzy grup prezentują efekty pracy. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

  1. Nauczyciel proponuje uczniom pracę w parach z wirtualnym laboratorium. Uczniowie zapoznają się z poleceniem i przeprowadzają doświadczenia w multimedium oraz wykonują ćwiczenia.

  2. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu, daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętna osoba z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji, mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie na planszy z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10% zaznaczają małymi samoprzylepnymi kolorowymi karteczkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. W przypadku, gdy bateria nie jest naładowana w 100%, zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji. 2. Opisz cztery zastosowania benzenu.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

WL‑S może być wykorzystane podczas lekcji do zobrazowania uczniom metod otrzymywania benzenu. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą medium wykorzystać do samokształcenia, celem nadrobienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

  1. Nauczyciel przygotowuje planszę z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10% do oceny stopnia opanowania zagadnień oraz małe kolorowe samoprzylepne karteczki dla uczniów.

  2. Nauczyciel przygotowuje arkusze papieru A4, mazaki, glutaki.

  3. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • W wyniku jakich reakcji chemicznych można otrzymać benzen?

  • Dlaczego podczas pracy z benzenem w laboratorium należy zachować szczególną ostrożność?

Sprawdź się