Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Włodzimierz Juśkiewicz
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Wpływ efektu cieplarnianego na klimat Ziemi
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa IV
Podstawa programowa
XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.
Uczeń:
1) wyjaśnia powstawanie geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (tropikalne cyklony, trąby powietrzne, pustynnienie, zmiany klimatu).
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
definiuje efekt cieplarniany,
wymienia przyczyny oraz skutki efektu cieplarnianego,
charakteryzuje główne gazy cieplarniane.
Strategie nauczania: asocjacyjna, operacyjna
Metody i techniki nauczania: metoda tekstu przewodniego, dyskusja, debata, burza mózgów
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale, atlasy geograficzne
Materiały pomocnicze
Krzywa Kellinga (dostęp 8.03.2021).
Kundzewicz Z., Zmiany klimatu, ich przyczyny i skutki – obserwacje i projekcje, „Landform Analysis” 2011, vol. 15, s. 39–49.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć, zadając pytania: Czy wiecie, czym jest globalne ocieplenie? Jak zmienia się na świecie, a jakie zmiany zachodzą w Polsce?
W przypadku nietrafionych odpowiedzi uczniów nauczyciel naprowadza ich na zagadnienia zmian klimatycznych za pomocą pytań szczegółowych.
Następnie prowadzący pyta, co uczniowie rozumieją pod pojęciem efektu cieplarnianego. Następuje burza mózgów. Każdy uczeń może wymieniać swoje pomysły. Te, które są prawidłowe lub z niewielkimi błędami, nauczyciel zapisuje na tablicy.
Po zakończeniu burzy mózgów nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z animacją 3D oraz z częścią „Przeczytaj” e‑materiału. Uczniowie konfrontują swoje przemyślenia z rzeczywistością. Następuje dyskusja. Uczniowie dzielą się swoimi uwagami na temat notatek zapisanych na tablicy.
Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi uczniów o dobranie się w niewielkie zespoły. Każdy zespół otrzymuje wykresy zawartości dwutlenku węgla oraz temperatury powietrza na Ziemi w różnych skalach czasowych, które znajdują się w załącznikach. Zadaniem uczniów jest przeanalizowanie obydwu wykresów i sporządzenie krótkiej notatki, która będzie zawierała spostrzeżenia dotyczące podobieństw i różnic między okresem współczesnym a minionymi epokami geologicznymi.
Nauczyciel wyjaśnia zadanie uczniom i określa czas na jego wykonanie na około 10 minut. Nauczyciel może pomóc uczniom, skupiając ich uwagę na:
analizie powiązań między temperaturą powietrza a dwutlenkiem węgla w ciągu ostatnich 800 000 lat;
różnicach w temperaturze powietrza między czasami obecnymi, okresem zlodowaceń i optimum eoceńskim;
wysokich wartościach parametrów w czasach obecnych,
korelacji między rewolucją przemysłową a ilością dwutlenku węgla.
Gdy wszystkie grupy skończą, nauczyciel prosi wybrane lub wszystkie zespoły o przedstawienie własnej pracy i uzasadnienie swojego wyboru (zależnie od liczebności klasy). Na końcu nauczyciel podsumowuje wszystkie odpowiedzi i objaśnia, jak znaczący jest wzrost badanych przed chwilą parametrów w ostatnich latach. Następnie uczniowie są proszeni o wykonanie ćwiczeń z e‑materiału.
Faza podsumowująca
Nauczyciel zadaje uczniom następujące pytania:
Czego dowiedzieliście się z dzisiejszej lekcji?
Co było dla was najciekawsze?
O czym chcielibyście dowiedzieć się więcej?
Następuje krótka dyskusja podsumowująca treści poruszone podczas lekcji. W razie potrzeby prowadzący wyjaśnia kwestie sporne i problematyczne oraz odpowiada na dodatkowe pytania uczniów.
Praca domowa
W ramach pracy domowej uczniowie wykonują ćwiczenia, których nie zdążyli rozwiązać podczas zajęć.
Uczniowie przygotowują odpowiedź na pytanie: jak zapobiec efektowi cieplarnianemu i – w konsekwencji – globalnemu ocieleniu?
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Animacja 3D może być przedstawiana podczas innych lekcji dotyczących problemów środowiskowych świata: „Przyczyny i skutki globalnego ocieplenia i występowania kwaśnych opadów” (zakres rozszerzony: XVIII. 7), „Globalne ocieplenie i jego przyczyny” (zakres podstawowy: XIII. 10).
Załączniki do pracy na lekcji
Temperatura Ziemi na przestrzeni dziejów:
Indeks dolny Źródło: commons.wikimedia.org (dostęp 8.03.2021). Indeks dolny koniecŹródło: commons.wikimedia.org (dostęp 8.03.2021).
Odczyt zawartości COIndeks dolny 22 w rdzeniu lodowym z obserwatorium Mauna Loa (krzywa Keelinga):
Indeks dolny Źródło: commons.wikimedia.org (dostęp 8.03.2021). Indeks dolny koniecŹródło: commons.wikimedia.org (dostęp 8.03.2021).
Zawartość dwutlenku węgla w ostatnich 400 000 lat:
Indeks dolny Źródło: keelingcurve.ucsd.edu (dostęp 8.03.2021). Indeks dolny koniecŹródło: keelingcurve.ucsd.edu (dostęp 8.03.2021).