SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Włodzimierz Juśkiewicz

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Wpływ efektu cieplarnianego na klimat Ziemi

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa IV

Podstawa programowa

XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.

Uczeń:

1) wyjaśnia powstawanie geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (tropikalne cyklony, trąby powietrzne, pustynnienie, zmiany klimatu).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• definiuje efekt cieplarniany,

• wymienia przyczyny oraz skutki efektu cieplarnianego,

• charakteryzuje główne gazy cieplarniane.

Strategie nauczania: asocjacyjna, operacyjna

Metody i techniki nauczania: metoda tekstu przewodniego, dyskusja, debata, burza mózgów

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale, atlasy geograficzne

Materiały pomocnicze

Krzywa Kellinga (dostęp 8.03.2021).

Kundzewicz Z., Zmiany klimatu, ich przyczyny i skutki – obserwacje i projekcje, „Landform Analysis” 2011, vol. 15, s. 39–49.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć, zadając pytania: Czy wiecie, czym jest globalne ocieplenie? Jak zmienia się na świecie, a jakie zmiany zachodzą w Polsce?

• W przypadku nietrafionych odpowiedzi uczniów nauczyciel naprowadza ich na zagadnienia zmian klimatycznych za pomocą pytań szczegółowych.

• Następnie prowadzący pyta, co uczniowie rozumieją pod pojęciem efektu cieplarnianego. Następuje burza mózgów. Każdy uczeń może wymieniać swoje pomysły. Te, które są prawidłowe lub z niewielkimi błędami, nauczyciel zapisuje na tablicy.

• Po zakończeniu burzy mózgów nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z animacją 3D oraz z częścią „Przeczytaj” e‑materiału. Uczniowie konfrontują swoje przemyślenia z rzeczywistością. Następuje dyskusja. Uczniowie dzielą się swoimi uwagami na temat notatek zapisanych na tablicy.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów o dobranie się w niewielkie zespoły. Każdy zespół otrzymuje wykresy zawartości dwutlenku węgla oraz temperatury powietrza na Ziemi w różnych skalach czasowych, które znajdują się w załącznikach. Zadaniem uczniów jest przeanalizowanie obydwu wykresów i sporządzenie krótkiej notatki, która będzie zawierała spostrzeżenia dotyczące podobieństw i różnic między okresem współczesnym a minionymi epokami geologicznymi.

• Nauczyciel wyjaśnia zadanie uczniom i określa czas na jego wykonanie na około 10 minut. Nauczyciel może pomóc uczniom, skupiając ich uwagę na:

  • analizie powiązań między temperaturą powietrza a dwutlenkiem węgla w ciągu ostatnich 800 000 lat;

  • różnicach w temperaturze powietrza między czasami obecnymi, okresem zlodowaceń i optimum eoceńskim;

  • wysokich wartościach parametrów w czasach obecnych,

  • korelacji między rewolucją przemysłową a ilością dwutlenku węgla.

• Gdy wszystkie grupy skończą, nauczyciel prosi wybrane lub wszystkie zespoły o przedstawienie własnej pracy i uzasadnienie swojego wyboru (zależnie od liczebności klasy). Na końcu nauczyciel podsumowuje wszystkie odpowiedzi i objaśnia, jak znaczący jest wzrost badanych przed chwilą parametrów w ostatnich latach. Następnie uczniowie są proszeni o wykonanie ćwiczeń z e‑materiału.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel zadaje uczniom następujące pytania:

  1. Czego dowiedzieliście się z dzisiejszej lekcji?

  2. Co było dla was najciekawsze?

  3. O czym chcielibyście dowiedzieć się więcej?

• Następuje krótka dyskusja podsumowująca treści poruszone podczas lekcji. W razie potrzeby prowadzący wyjaśnia kwestie sporne i problematyczne oraz odpowiada na dodatkowe pytania uczniów.

Praca domowa

• W ramach pracy domowej uczniowie wykonują ćwiczenia, których nie zdążyli rozwiązać podczas zajęć.

• Uczniowie przygotowują odpowiedź na pytanie: jak zapobiec efektowi cieplarnianemu i – w konsekwencji – globalnemu ocieleniu?

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Animacja 3D może być przedstawiana podczas innych lekcji dotyczących problemów środowiskowych świata: „Przyczyny i skutki globalnego ocieplenia i występowania kwaśnych opadów” (zakres rozszerzony: XVIII. 7), „Globalne ocieplenie i jego przyczyny” (zakres podstawowy: XIII. 10).

Załączniki do pracy na lekcji

Temperatura Ziemi na przestrzeni dziejów:

Indeks dolny Źródło: commons.wikimedia.org (dostęp 8.03.2021). Indeks dolny koniec_{Źródło: commons.wikimedia.org (dostęp 8.03.2021).}

Odczyt zawartości COIndeks dolny 2₂ w rdzeniu lodowym z obserwatorium Mauna Loa (krzywa Keelinga):

Indeks dolny Źródło: commons.wikimedia.org (dostęp 8.03.2021). Indeks dolny koniec_{Źródło: commons.wikimedia.org (dostęp 8.03.2021).}

Zawartość dwutlenku węgla w ostatnich 400 000 lat:

Indeks dolny Źródło: keelingcurve.ucsd.edu (dostęp 8.03.2021). Indeks dolny koniec_{Źródło: keelingcurve.ucsd.edu (dostęp 8.03.2021).}