Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Wzrost liczby ludności i rozwój miast w XVI w.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia przyczyny wzrostu liczby ludności i zróżnicowania poziomu zaludnienia różnych regionów Europy;

• wymienia najgęściej zaludnione miasta europejskie;

• wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w renesansowej urbanistyce i wpływ funkcji obronnych;

• opisuje wygląd XVI‑wiecznego miasta.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel prosi uczniów, aby odliczyli do trzech, i dzieli ich na grupy zgodnie z numerami. Każdy zespół opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• grupa 1 i 4 – Przemiany demograficzne w XVI w. w Europie;

• grupa 2 i 5 – Miasta u progu epoki nowożytnej;

• grupa 3 i 6 – Nowe trendy w urbanistyce.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia od 1 do 3 dotyczące demografii Europy w okresie renesansu, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

3. Praca z multimedium („Schemat interaktywny”). Nauczyciel wspomina, że jedną z architektonicznych idei renesansowych były miasta idealne. Poleca uczniom, aby w parach zapoznali się ze schematem interaktywnym. Jeden z uczniów czyta polecenie 1: „Na podstawie ilustracji i opisów wymień cechy charakterystyczne renesansowych miast idealnych”. Uczniowie w parach wykonują zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

4. Uczniowie w parach przygotowują argumenty do dyskusji dotyczącej zagadnień poruszonych w materiale w poleceniu 2: „Porównaj projekty miast idealnych Thomasa More’a i Albrechta Dürera. Wyjaśnij, w jaki sposób w planach ich miast zostały zaakcentowane odmienne wizje społeczeństwa i władzy”. Dyskutują, a następnie wybrane osoby przedstawiają wnioski.

5. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel udostępnia uczniom za pomocą rzutnika lub tablicy interaktywnej ćwiczenie 6, a następnie 7. Uczniowie pracują indywidualnie. Po zalogowaniu się na telefonie, tablecie lub komputerze przystępują do rozwiązywania zadania. Nauczyciel obserwuje postęp pracy i rezultaty.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Wzrost liczby ludności i rozwój miast” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenie 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

L. Benevolo, Miasto w dziejach Europy, seria Tworzenie Europy, tłum. H. Cieśla, Warszawa 1995.

W. Gruszkowski, Zarys historii urbanistyki, seria Skrypty Uczelniane – Uniwersytet Gdański, Gdańsk 1989.

S. Grzybowski, Wielka historia świata, t. 6, Narodziny świata nowożytnego 1453–1605, Warszawa 2005.

J. Kotkin, Powszechna historia miasta, tłum. A. Kunicka, Warszawa 2018.

K. Mikulski, J. Wijaczka, Historia powszechna. Wiek XVI–XVIII, Warszawa 2012.

W. Ostrowski, Wprowadzenie do historii budowy miast, Warszawa 1996.

Z. Paszkowski, Historia idei miasta od antyku do renesansu, Szczecin 2015.

J. Słodczyk, Historia budowy i rozplanowania miast, Opole 2012.

Z. Wójcik, Historia powszechna. Wiek XVI–XVII, wyd. 12, Warszawa 2012.

T. Wróbel, Zarys historii budowy miast, Warszawa 1971.

A. Wyczański, Historia powszechna. Wiek XVI, Warszawa 1987.

Wskazówki metodyczne:

Informacje z sekcji „Schemat” mogą być wykorzystane przez uczniów do przygotowania prezentacji dotyczącej renesansowych miast idealnych.