Sprawdź się
Oceń, czy poniższe zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.
| Zdanie | P | F |
| Wzrost zaludnienia Europy w XVI w. był spowodowany ograniczeniem skutków klęsk głodu. | □ | □ |
| Do wyeliminowania niektórych chorób zakaźnych w XVI w. przyczyniło się wynalezienie szczepionek. | □ | □ |
| W XVI w. największy wskaźnik zaludnienia miała Anglia. | □ | □ |
Na podstawie danych z tabeli i własnej wiedzy wskaż zdanie prawdziwe.
Gęstość zaludnienia w Polsce i wybranych krajach Europy w drugiej połowie XVI w.
Region | Liczba ludności na kmIndeks górny 22 |
|---|---|
Wielkopolska | 21 |
Małopolska | 22 |
Mazowsze | 20 |
Ogółem Polska | 21 |
Anglia | 29 |
Francja | 27 |
Niderlandy Płn. (Zjednoczone Prowincje) | 39 |
Kraje niemieckie | 29 |
Płw. Apeniński | 43 |
Szwecja | 5 |
Indeks górny Za: Piotr Guzowski, Stan i perspektywy badań nad liczbą ludności Polski w późnym średniowieczu i w początkach epoki nowożytnej, „Przeszłość Demograficzna Polski” 37, 2015, nr 2 DOI: 10.18276/pdp.2015.2.37‑01. Indeks górny koniecZa: Piotr Guzowski, Stan i perspektywy badań nad liczbą ludności Polski w późnym średniowieczu i w początkach epoki nowożytnej, „Przeszłość Demograficzna Polski” 37, 2015, nr 2 DOI: 10.18276/pdp.2015.2.37‑01.
- Największą gęstość zaludnienia miały państwa o największym terytorium.
- Gęstość zaludnienia wzrastała wraz z poziomem zurbanizowania.
- Największą gęstość zaludnienia miały największe potęgi polityczne.
- Obniżenie znaczenia gospodarczego miast włoskich spowodowało w nich kryzys demograficzny.
Przeanalizuj dane statystyczne i na podstawie ich treści ustal, na którym kontynencie w latach 1500–1650 nastąpił spadek liczby ludności, a następnie na podstawie własnej wiedzy wyjaśnij przyczyny tego spadku.
Ludność poszczególnych części świata w latach 1500–1650
Rok | 1500 | 1650 |
|---|---|---|
Europa | 80 | 100 |
Azja | 250 | 300 |
Afryka | 35 | 50 |
Ameryka | 20 | 13 |
Australia i Oceania | 1 | 2 |
Razem | 386 | 465 |
Indeks górny Na podstawie: Krzysztof Mikulski, Jacek Wijaczka, Historia powszechna. Wiek XVI–XVIII, Warszawa 2012, s. 46. Indeks górny koniecNa podstawie: Krzysztof Mikulski, Jacek Wijaczka, Historia powszechna. Wiek XVI–XVIII, Warszawa 2012, s. 46.
Przeanalizuj plan miasta twierdzy Philippeville, a następnie wymień widoczne na planie charakterystyczne cechy XVI‑wiecznych miast obronnych.
Przeczytaj fragment opracowania naukowego i na podstawie jego treści wyjaśnij, w jaki sposób na rozplanowanie miast wpływał system społeczny i polityczny.
Zapoznaj się z fragmentem opracowania naukowego i na podstawie jego treści wyjaśnij, w jaki sposób na rozplanowanie miast wpływał system społeczny i polityczny.
Historia planowania i budowy miastW odniesieniu do urbanistyki inspirowano się więc wspomnianymi wcześniej poglądami Witruwiusza, którego wizja miasta była konstrukcją czysto teoretyczną. Została stworzona w czasach starożytnych, ale ani Grecy, ani Rzymianie nie budowali miast w takim układzie, jaki opisał Witruwiusz jako ideał miasta, uznając być może, że istnieje rozbieżność między modelem promienisto‑koncentrycznym a społeczeństwem obywatelskim […]. Model Witruwiusza i modele renesansowych autorów czerpiących z niego inspirację zawierają bowiem zapis określonego układu politycznego z silnie scentralizowanym systemem rządów. Nie agora lub forum i nie plac handlowy, ale pałac władcy jest najważniejszą częścią układu. Ideały humanizmu pozostawały w pewnej sprzeczności z realiami rządów autokratycznych. Wizję idealnie funkcjonującego społeczeństwa starano się wiązać z koncepcją dobrego i mądrego władcy.
Źródło: Janusz Słodczyk, Historia planowania i budowy miast, Opole 2012, s. 155.
Teksty źródłowe do ćwiczeń 6. i 7.
O architekturze ksiąg dziesięć[1] Wodę sprowadza się trzema sposobami: albo w formie strumieni przez sztucznie zbudowane kanały, albo w rurach ołowianych, albo w rurach glinianych. Urządzenie powinno być następujące. Jeśli wodę sprowadza się kanałami, mur musi być bardzo mocny, a łożysko strumienia musi mieć spadek nie mniejszy niż jedna czwarta cala na każde sto stóp […]. Jeśli zaś między rurami miasta a źródłem znajdować się będą góry, trzeba postąpić w następujący sposób. Należy przekopać pod ziemią kanały o pewnym spadku, jak to wyżej już zaznaczono […].
Źródło: Witruwiusz, O architekturze ksiąg dziesięć, s. 167.
Kronika śląska [O wodociągach wrocławskich] (XII/XVI w.)(Wszystkie budynki, które tylko znajdują się wewnątrz miasta (Wrocławia), zaopatruje w wodę podziemny wodociąg, napełniany przez olbrzymie koło wodne i rozprowadzający wodę w drewnianych rurach na wszystkie ulice i place. Jakkolwiek ci, którzy używają wody do wytwarzania napojów, używają jej najwięcej, to nie mniej jednak jest ona rozprowadzana także do publicznego użytku na ulicach i do wszystkich domów prywatnych. Zastosowano do tego celu częściowo lejkowate otwory, przez które woda wytryska z ziemi, częściowo na wzór studni wykopane zbiorniki, które trzymane zamknięte służą do użytku publicznego. Dziwnym wydaje się, że jedna maszyna mogła dostarczyć tyle wody, iż była ona rozprowadzana w wystarczającej ilości do ponad 600 miejsc. Zakład miał specjalnych zarządców, którzy mieli pilnować, by do wszystkich miejsc dochodziła równa ilość wody.
Źródło: Kronika śląska [O wodociągach wrocławskich] (XII/XVI w.), [w:] Materiały źródłowe do historii kultury. Odrodzenie, oprac. M. Demska-Trębaczowa, Warszawa 1981, s. 205–206.
Przeczytaj fragment Kroniki śląskiej i wyjaśnij, jakie znaczenie dla jakości życia mieszkańców Wrocławia miały urządzenia przedstawione w tekście.
Zapoznaj się z fragmentem Kroniki śląskiej i wyjaśnij, jakie znaczenie dla jakości życia mieszkańców Wrocławia miały urządzenia przedstawione w tekście.
Rozstrzygnij, czy sposób dostarczania wody do Wrocławia był taki sam jak sposób dostarczania wody opisany przez Witruwiusza.
Rozstrzygnięcie:
- tak
- nie
Rozstrzygnij, czy ilustracja i opis przedstawiony w źródle pisanym dotyczą tego samego miasta.
Traktat o architekturzePodział, którego chcę dokonać, jest następujący: przede wszystkim chcę zrobić plac w środku miasta i żeby był szeroki na 150Indeks górny 11 łokci, a na 300 długi.
Na wschodnim krańcu placu umieszczam główny kościół, a na zachodnim pałac królewski, których wielkości na razie nie poruszam, bo gdy go wykonamy, wszystko będziecie mogli pojąć. Na północ od głównego placu umieszczam rynek dla kupców […]. Na południe od placu umieszczam inny plac, gdzie będzie rynek, na którym sprzedawane będą artykuły spożywcze, będą jatki, owoce i jarzyny i inne rzeczy potrzebne do życia człowieka […]. Przy tym placu zbuduję pałac kapitana, obok budynek sądu od tamtego oddzielony tylko ulicą; a na rynku kupców z jednej strony uczynię pałac podestyIndeks górny 22, a z drugiej, przeciwległej, pałac, w którym zbiera się rada miejska [ratusz]. […]
Ulice: od każdej bramy będzie szła jedna do placu i tak dalej, od każdego prostego [prostokątnego] narożnika będzie szła główna ulica. A ponieważ miasto jest duże, na ulicach idących od bram, na 1500 łokci od każdej bramy zrobię plac o wielkości 160 na 80 łokci; na tych dwóch placach od wschodu będzie się sprzedawać słomę i drewno, a podobnie na dwóch od zachodu. Na dwóch placach od północy będzie się sprzedawać oliwę i inne rzeczy; na południowych placach będzie się sprzedawać ziarno i wino; na każdym z tych placów będzie jedna lub dwie jatki, wedle potrzeby; a wokół tych placów będą mieszkać rzemieślnicy.
Indeks górny 11 Łokieć – jednostka miary o długości zależnej od państwa, nawiązywała do średniej długości ręki od stawu łokciowego do końca palca środkowego.
Indeks górny 22 Podesta – w niektórych włoskich republikach miejskich najwyższy urzędnik o uprawnieniach sądowniczych i wojskowych.
Źródło: Antonio Averlino zw. Filarete, Traktat o architekturze, [w:] Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce. Od starożytności do 1500, oprac. J. Białostocki, wybór J. Białostocki, Warszawa 1988, s. 479–481.
Rozstrzygnięcie:
- tak
- nie