Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: Historia

Temat: Grunwald – przegrane zwycięstwo?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

XII. Polska w XIV – XV w.

Uczeń:

4) charakteryzuje i ocenia stosunki polsko – krzyżackie na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i kulturowej;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie,

Cele operacyjne:

Uczeń:

• rozstrzyga, czy bitwa pod Grunwaldem zasłużyła na sławę, którą się cieszy wśród Polaków;

• śledzi, jak kształtowała się pamięć o bitwie;

• ustala, co rzeczywiście wiadomo o bitwie pod Grunwaldem.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza SWOT;

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu

• flipcharty i markery.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna:

1. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji: Rozstrzygniecie, czy bitwa pod Grunwaldem zasłużyła na sławę, i co zyskała strona polsko‑litewska, a czego nie udało się uzyskać. Przedstawia krótko planowany przebieg zajęć.

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby metodą burzy mózgów przypomnieli sobie, co wiedzą na temat słynnej bitwy pod Grunwaldem. Jeden z uczniów może zapisywać odpowiedzi uczniów na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel zapowiada, że uczniowie będą teraz rekonstruować to, co działo się przed stoczeniem największej bitwy średniowiecza. Prosi trzech uczniów (ochotników), aby odczytali z e‑materiału teksty źródłowe. Pierwszy uczeń czyta tekst jako narrator, a pozostali – w tekstach o przekazaniu mieczy oraz przemowie Jagiełły do rycerzy – wcielają się w rolę poselstwa krzyżackiego oraz króla Władysława i księcia Witolda.

2. Następnie nauczyciel pyta uczniów:

• Dlaczego wielki mistrz krzyżacki Ulrich von Jungingen wysłał przed bitwą grunwaldzką posłańców do króla polskiego z dwoma mieczami?

• Jaką postawę w obliczu zbliżającej się bitwy prezentował król polski, a jaką poselstwo krzyżackie?

• Jaka jest symbolika mieczy grunwaldzkich? Uczniowie spontanicznie wypowiadają się – dyskutują – nauczyciel koordynuje i razie potrzeby weryfikuje odpowiedzi uczniów i uzupełnia.

3. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z pozostałą treścią sekcji „Przeczytaj”.

4. Praca z multimedium („Animacja”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie nr 2: „Scharakteryzuj te elementy w przebiegu bitwy grunwaldzkiej, które przesądziły o zwycięstwie strony polsko‑litewskiej i przegranej Krzyżaków w konflikcie”. Poleca uczniom, aby podzielili się na 4‑osobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi na podstawie odtworzonego nagrania. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. W podobny sposób uczniowie wykoują kolejne polecenie, wskazując, w której fazie bitwy losy bitwy przechyliły się na stronę krzyżacką i wyjaśniając przyczynę tej sytuacji.

5. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Jak przebiegało oblężenie Malborka rzez wojska polsko - litewskie i jakie to wydarzenie miało znaczenie dla Polski? W jaki sposób zakończyła się wojna z zakonem krzyżackim? Uczniowie wypowiadają się na podstawie posiadanej wiedzy, omawiają zapisy pokoju zawartego z Krzyżakami w Toruniu w 1410 roku.

6. Nauczyciel prosi, aby uczniowie w parach przygotowali analizę SWOT dotyczącą najsłynniejszej bitwy średniowiecza i jej wyniku. W razie potrzeby wyjaśnia tę metodę. Uczniowie na podstawie tekstów źródłowych, omawianych zagadnień na lekcji przygotowują swoje argumenty na temat mocnych oraz słabych stron stoczonej bitwy pod Grunwaldem i rozejmu podpisanego w Toruniu, a także szanse i zagrożenia w przyszłości związane z wynikiem bitwy pod Grunwaldem. W tym czasie nauczyciel wywiesza przygotowaną tabelę do analizy SWOT na tablicy lub wyświetla na tablicy interaktywnej.

7. Po upływie wyznaczonego czasu chętni uczniowie lub wyznaczeni przez nauczyciela umieszczają we właściwych miejscach tabeli swoje argumenty. Nauczyciel wspólnie z uczniami dokonuje analizy. Prosi jednego z uczniów o podsumowanie wniosków.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby zastanowili się i odpowiedzieli, w jaki sposób w dzisiejszych czasach pamięta się o wydarzeniach z roku 1410? Uczniowie przedstawiają swoje propozycje odpowiedzi.

2. Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi albo uczennicy (może być także ochotnik) podsumowanie lekcji „Grunwald – przegrane zwycięstwo?”. Pyta, który element był dla uczniów trudny i dlaczego.

3. Najaktywniejsze osoby lub grupy zostają ocenione. Nauczyciel dokonuje też słownej oceny pracy klasy w trakcie zajęć.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 3,4, 5 i 9 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Napisz krótką notkę wyjaśniającą, dlaczego Jan Matejko w Bitwie pod Grunwaldem i Henryk Sienkiewicz w Krzyżakach poruszyli temat średniowiecznej bitwy Polaków z krzyżakami.

Materiały pomocnicze:

Nadolski A., Grunwald 1410, Warszawa 2003.

Kuczyński S.M., Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409–1411, Warszawa 1987.

Celichowski Z.,Kronika konfliktu Władysława króla polskiego z Krzyżakami w roku pańskim 1410, tłum. Danka J., Nadol A., Poznań 1911.

Długosz J., Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego. PWN, Kraków 2009.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie mogą na podstawie animacji przygotować prezentację multimedialną poświęconą przebiegowi i skutkom bitwy grunwaldzkiej.