Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Czy narodowi polskiemu jest potrzebny epos?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• wskaże wyróżniki gatunkowe eposu (epopei);

• wysłucha wykładu prof. Michała Kuziaka i wynotuje spostrzeżenia badacza na temat dzieła Mickiewicza;

• dowie się, co zadecydowało, że Pan Tadeusz został uznany za epopeję narodową;

• pozna zjawisko synkretyzmu literackiego wyróżniające dzieło Mickiewicza.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‐materiał „Czy narodowi polskiemu jest potrzebny epos?”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i obejrzenie filmu. Uczniowie powinni także wykonać polecenia z sekcji multimedialnej:
   - Aby zakwalifikować Pana Tadeusza jako epopeję, badacze literatury zwrócili uwagę na jej cechy gatunkowe – elementy świata przedstawionego. Wskaż je i wyjaśnij, jak zostały zaadaptowane na potrzeby tego gatunku.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‐materiału cele zajęć i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu. Następnie prosi o przedstawienie odpowiedzi do zadania, które uczniowie przygotowali w domu.

Faza realizacyjna:

1. Praca ze schematem. Uczniowie zapoznają się z materiałem z sekcji „Schemat”. Dzielą się na dwie grupy. Pierwsza wskazuje w podanych cytatach jedną z cech danego gatunku - epopei, poematu elegijnego, gawędy i sielanki. Druga na podstawie zamieszczonych przykładów wyjaśnia, czym charakteryzuje się synkretyzm Pana Tadeusza.
   Ćwiczenie z tej sekcji uczniowie wykonują indywidualnie.

2. Uczniowie wysłuchują ponownie wykładu, analizują zamieszczony tytuł utworu i odpowiadają na pytanie, czy w samym tytule dzieła możemy znaleźć wskazówki dotyczące formy eposu.

3. Chętna osoba odczytuje na głos tekst zamieszczony we wprowadzeniu do lekcji:
   Pan Tadeusz to wielowarstwowe, wieloznaczne i skomplikowane pod względem gatunkowym dzieło. Początkowo utwór był pisany przez Mickiewicza jako krótka gawęda szlachecka, która jednak rozrosła się do dwunastu ksiąg. W niektórych fragmentach przypomina oświeceniowe sielanki, a części dotyczące śmierci Jacka Soplicy zbliżają wiersz do stylu poematu elegijnego. Dzieło pisane przez wieszcza na emigracji stało się epopeją narodową, a tym samym wpisało się w klasyczną tradycję wielkich eposów, takich jak np. Iliada Homera czy Pieśń o Rolandzie. Warto zastanowić się, co zadecydowało o tym, że „historia szlachecka z roku 1811‑1812”, która nie pokazuje wojny ani wielkich bohaterów, stała się reprezentatywna dla gatunku eposu.
   Uczniowie prowadzą dyskusję na temat tego, co zadecydowało o tym, że „historia szlachecka z roku 1811‑1812”, która nie pokazuje wojny ani wielkich bohaterów, stała się reprezentatywna dla gatunku eposu.

Faza podsumowująca:

1. W ostatniej części lekcji nauczyciel prosi uczniów o wskazanie tezy podanej w wykładzie prof. Michała Kuziaka oraz podanie trzech argumentów lub kontrargumentów na poparcie tezy.

Praca domowa:

1. Na podstawie wykładu prof. Michała Kuziaka i własnych refleksji odpowiedz na pytanie zadane w tytule lekcji: Czy narodowi polskiemu jest potrzebny epos?

Materiały pomocnicze:

• Kazimierz Wyka, Pierwiastki powieściowe „Pana Tadeusza”, „Pamiętnik Literacki” 1956, nr 47.

• Julian Krzyżanowski, Wielkość i oryginalność „Pana Tadeusza”, „Pamiętnik Literacki” 1948, nr 38.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Schemat”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.