SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Masowe wymierania - przyczyny i znaczenie w ewolucji organizmów i biosfery

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna.

1) Rozumienie specjalistycznych pojęć i posługiwanie się terminami geograficznymi.

2) Rozszerzenie wiedzy niezbędnej do zrozumienia istoty zjawisk oraz charakteru dynamiki procesów zachodzących w środowisku geograficznym w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

2) Analizowanie i wyjaśnianie zjawisk i procesów geograficznych oraz zróżnicowania przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego świata.

4) Formułowanie twierdzeń o prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska przyrodniczego i społeczno‑gospodarczego oraz wzajemnych zależności w systemie przyroda - człowiek - gospodarka.

III. Kształtowanie postaw.

1) Rozwijanie dociekliwości poznawczej, ukierunkowanej na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna.

3) Rozumienie pozautylitarnych wartości elementów środowiska geograficznego i krajobrazów.

Treści nauczania:

V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.

Uczeń: 2) charakteryzuje najważniejsze wydarzenia geologiczne i przyrodnicze w dziejach Ziemi (fałdowania, transgresje i regresje morskie, zlodowacenia, rozwój świata organicznego i jego wymieranie) oraz odtwarza je na podstawie analizy profilu geologicznego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne. Uczeń:

• poznaje główne okresy wielkiego wymierania,

• dowiaduje się, co było przyczyną wielkiego wymierania i jakie gatunki wymarły,

• potrafi określić związki przyczynowo‑skutkowe między czynnikami globalnymi a procesami wielkiego wymierania,

• określa wpływ wielkiego wymierania na ewolucję organizmów i stan biosfery.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE

Formy zajęć: praca w grupach

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, arkusze papieru A1/A0, pisaki, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze:

Mizerski W., Orłowski S., Geologia historyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Wprowadzenie w temat lekcji poprzez omówienie/przypomnienie, czym jest biosfera i jak jest uzależniona od środowiska zewnętrznego (abiotycznego).

Faza realizacyjna

• Prośba do uczniów o przeczytanie tekstu bloku „Przeczytaj”.

• Wyświetlenie na ekranie grafiki interaktywnej przedstawiającej okresy wielkiego wymierania i ich domniemane przyczyny. Nauczyciel omawia cechy charakterystyczne poszczególnych okresów wielkiego wymierania.

• Wyświetlenie na ekranie filmu edukacyjnego dotyczącego procesów wielkiego wymierania w dziejach Ziemi, ich przyczyn i skutków; w trakcie filmu uczniowie prowadzą notatki (alternatywnie wypełniają kartę pracy przygotowaną przez nauczyciela).

• Podział uczniów na grupy (liczebność grup określa nauczyciel). Praca w grupach – każda grupa wykonuje polecenia do filmu edukacyjnego i grafiki interaktywnej, przygotowuje uproszczony schemat związku przyczynowo‑skutkowego między wybranym czynnikiem środowiskowym a wymieraniem organizmów.

• Przedstawienie przez przedstawicieli poszczególnych grup, na forum klasy, rezultatów wykonanych poleceń (wszystkich lub wskazanych przez nauczyciela):

  • wymienienie czynników środowiskowych, które przyczyniły się do cyklicznego wielkiego wymierania organizmów na Ziemi,

  • prezentacja schematu związków przyczynowo‑skutkowych między wybranymi globalnymi czynnikami środowiskowymi a wymieraniem gatunków,

  • ocena, jakie znaczenie dla ewolucji organizmów i biosfery miały wielkie wymierania,

  • wskazanie różnic między współczesnym „szóstym wielkim wymieraniem” gatunków a poprzednimi. nauczyciel kontroluje poprawność wypowiedzi, wprowadza uzupełnienia, zadaje pytania naprowadzające.

• Dyskusja z udziałem wszystkich uczniów, mająca charakter kompleksowego podsumowania informacji dotyczących procesów wielkiego wymierania, ich przyczyn i skutków oraz znaczenia w ewolucji organizmów i biosfery.

• Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Praca pisemna: skorzystaj z różnych źródeł informacji i określ, na jakiej podstawie geolodzy i paleontolodzy stwierdzają występowanie okresów wielkiego wymierania organizmów i jego przyczyny.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Film edukacyjny i grafika zawarta w e‑materiale mogą być wykorzystane podczas innych zróżnicowanych tematycznie lekcji dotyczących różnych zagadnień związanych biosferą, procesami ją kształtującymi i zagrożeniami. Opinie wyrażone w filmie edukacyjnym mogą zainspirować ucznia do własnych przemyśleń na temat współczesnych zagrożeń życia na Ziemi i potrzeb jego ochrony.