Dla nauczyciela
Autorka: Anna Wąsiel‑Alberska
Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie
Temat: Wpływ rewolucji przemysłowej na rozwój kapitalizmu w XIX wieku.
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
III. Struktura społeczna i problemy społeczne.
Uczeń:
8) przedstawia przyczyny i skutki konfliktu społeczno‑ekonomicznego w wybranym państwie.
XIII. Ład międzynarodowy.
Uczeń:
3) wyjaśnia znaczenie strategicznych zasobów naturalnych w polityce międzynarodowej.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
charakteryzuje etapy rewolucji przemysłowej, wskazując zmiany technologiczne i zmiany w procesie produkcji;
ocenia wpływ wynalazków na zmiany w strukturze społecznej;
przedstawia kolejne etapy rozwoju kapitalizmu w XIX w.;
definiuje pojęcia: monopol, kapitalizm wolnokonkurencyjny, fizjokratyzm, merkantylizm.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów;
mapa myśli;
puzzle;
dyskusja.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.
2. Burza mózgów – zdefiniowanie pojęć: rewolucja przemysłowa, kapitalizm, monopol, fizjokratyzm, merkantylizm.
Faza realizacyjna
1. Podział na trzy równoliczne grupy. Zespoły przygotowują przydzielone zagadnienia:
gr. 1 – informacje na temat założeń merkantylizmu i funkcjonowania gospodarki opartej na jego zasadach
gr. 2 – charakterystyka fizjokratyzmu i funkcjonowania gospodarki na przełomie XVIII i XIX w.
gr. 3 – informacje na temat zmian gospodarczych w II połowie XIX w., uwzględniając zmiany technologiczne i społeczne.
2. Po określonym czasie następuje zmiana grup, w każdej z nowych powinien znaleźć się przedstawiciele każdej z poprzednich (zależy od liczebności klasy). Nowe zespoły przygotowują notatkę na temat rozwoju kapitalizmu w XIX w. Notatki zostaną przedstawione na forum klasy, nauczyciel je weryfikuje i uzupełnia.
3. Praca z animacją. Po emisji materiału dyskusja na temat wynalazków, które ich zdaniem najbardziej wpłynęły na rozwój gospodarki w XVIII i XIX w. Notatka z tego etapu zajęć jest mapa myśli.
4. Praca z audiobookiem i wykonanie dołaczonych do niego ćwiczeń 2 i 3. Wspólne omówienie odpowiedzi.
Faza podsumowująca
1. Dyskusja na temat oceny wpływu przemian gospodarczych na strukturę społeczną. Chętne osoby predstawiaja wnioski.
2. Omówienie i ocena pracy zespołów.
Praca domowa:
Przygotuj w punktach listę najważniejszych cech gospodarczych i społecznych pierwszej i drugiej rewolucji przemysłowej. Napisz krótki esej na temat tego, która rewolucja przemysłowa trwa obecnie i przedstaw jej cechy.
Materiały pomocnicze:
Eric Hobsbawm, Wiek rewolucji 1789‑1848, Warszawa 2013.
Jürgen Osterhammel, Rewolucja przemysłowa. Dlaczego największy przewrót technologiczny w dziejach rozpoczął się w Anglii?, wielkahistoria.pl.
Katarzyna Zamorska, Pięć rewolucji przemysłowych – przyczyny, przebieg i skutki (ujęcie historyczno‑analityczne), „Studia BAS” 2020, nr 3 (63).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Animacja może zostać wykorzystana jako podsumowanie pracy uczniów w grupach i wstęp do dyskusji.