Scenariusz zajęć

Autor: Patrycja Męcik, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Definicja szybkości reakcji chemicznych

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

IV. Kinetyka i statyka chemiczna. Energetyka reakcji chemicznych. Uczeń:

1) definiuje szybkość reakcji (jako zmianę stężenia reagenta w czasie).

Zakres rozszerzony

IV. Kinetyka i statyka chemiczna. Energetyka reakcji chemicznych. Uczeń:

1) definiuje i oblicza szybkość reakcji (jako zmianę stężenia reagenta w czasie).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne, samokontrola podczas nauki.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• definiuje pojęcie szybkości reakcji chemicznej;

• analizuje wykres zależności stężenia od czasu;

• oblicza szybkość reakcji chemicznej;

• rysuje wykres zależności stężenia od czasu.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja dydaktyczna;

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• słuchawki;

• rzutnik multimedialny;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica;

• pisak/kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: Co musi się wydarzyć aby zaszła reakcja chemiczna? Jak długo trwa reakcja chemiczna w określonych warunkach? Po jakim czasie wiemy, że powstał żądany produkt?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów dotycząca rozumienia terminów szybkość i prędkość oraz wiedzy uczniów dotyczących szybkości reakcji chemicznych.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie samodzielnie analizują tekst w dostępnych źródłach informacji, w tym e‑materiał, zwracając uwagę na terminy: kinetyka chemiczna oraz szybkość reakcji chemicznej.

2. Nauczyciel inicjuje dyskusję - wyjaśnienie pojęcia kinetyka chemiczna; uzasadnienie, dlaczego ten dział chemii jest taki istotny w gospodarce człowieka - poparcie przykładami; zdefiniowanie pojęcia szybkości reakcji, wskazanie czynników mających wpływ na szybkość reakcji; generowanie przykładów reakcji chemicznych z podziałem na ich szybkość, z podaniem ich znaczenia dla środowiska i otoczenia człowieka.

3. Uczniowie pracują parami z wykorzystaniem filmu samouczek zawartego w e‑materiale, zwracając uwagę na omawiane wzory, analizę wykresów oraz analizę przykładu obliczenia.

4. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy, każda z grup otrzymuje zadanie obliczeniowe (zawarte w e‑materiale - sprawdź się). Uczniowie w grupach rozwiązują zadania w podanym czasie. Następnie chętna lub wskazana osoba z każdej grupy przedstawia rozwiązanie na forum klasy. Pozostali uczniowie sprawdzają poprawność zadań, zadają pytania jeżeli wystąpią jakieś niejasności.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta:

• Jak rozumiesz pojęcie szybkości reakcji?

• Dlaczego dział kinetyka chemiczna jest ważny?

• Jakie czynniki wpływają na szybkość reakcji chemicznej?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Co było dla mnie łatwe...

• Przypomniałem sobie, że...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Nauczyciel zleca uczniom wykonanie ćwiczeń w e‑materiale, których nie wykonali na zajęciach.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może zostać wykorzystany przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć lub sprawdzianu wiedzy.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak rozumiesz pojęcie szybkości reakcji?

• Dlaczego dział kinetyka chemiczna jest ważny?

• Jakie czynniki wpływają na szybkość reakcji chemicznej?