Autor: Jarosław Dyrda

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Polscy zesłańcy na Syberii w XIX w. – wkład w rozwój cywilizacyjny i gospodarczy

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

IV. Aspekty etniczne życia społecznego.

Uczeń:

4) analizuje przyczyny zamieszkiwania Polaków poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (potoki emigracyjne, zmiana granic i wysiedlenia); wyjaśnia zróżnicowanie form i treści polskiej tożsamości tych osób.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wskazuje przyczyny zsyłek Polaków na Syberię;

• charakteryzuje ich etapy;

• przedstawia wkład polskich zesłańców w rozwój cywilizacyjny i gospodarczy Syberii;

• omawia przykłady zesłania Polaków na Syberię w XIX w.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca;

• burza mózgów;

• mapa myśli;

• praca z audiobookiem;

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Podanie tematu i celów lekcji.

2. Przedstawienie sytuacji w Rzeczypospolitej w XVIII w., pierwsi zesłańcy.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi klasę o wyszukanie w internecie informacji na temat Syberii. Praca w grupach z uwzględnieniem Syberii jako miejsca zsyłek. Uczniowie prezentują uzyskane informacje, które następnie pod kontrolą nauczyciela wypisują na tablicy.

2. Omówienie przyczyn zesłania pierwszych Polaków na Syberię w czasach Stefana Batorego oraz w kolejnych wiekach, z uwzględnieniem konfederatów barskich. Rozbiory Polski i kolejne zsyłki – rozmowa nauczająca.

3. Przedstawienie przez nauczyciela sytuacji na ziemiach polskich w 1. połowie XIX w. – powstanie listopadowe i kolejne zsyłki na Syberię.

4. Zesłańcy po klęsce powstania styczniowego. Praca z medium bazowym – wysłuchanie audiobooka o dokonaniach Polaków zesłanych na Syberię.

5. Burza mózgów na temat: „Zryw na zesłaniu (powstanie zabajkalskie) – czy ten akt powstańczy miał sens?”.

Faza podsumowująca

1. Dyskusja w parach: „Jakie były skutki zsyłki Polaków na Syberię?”. Zapisanie pracy na tablicy w postaci wspólnej mapy myśli.

2. Dokończenie notatki z lekcji.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Wiktoria Śliwowska, Zesłańcy polscy w Imperium Rosyjskim w pierwszej połowie XIX wieku, Warszawa 1998.

Henryk Skok, Powstanie polskich zesłańców za Bajkałem w 1866 r., [w]: „Przegląd Historyczny”, t. LIV, z. 2, 1963.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Audiobook może zostać wykorzystany do projektu poświęconego zsyłkom na Syberię lub jako materiał powtórzeniowy do sprawdzianu wiadomości.