Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Jak bardzo pieniądze mogą zniszczyć człowieka?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

II. Kształcenie językowe.

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

analizuje fragmenty sztuki Moliera Skąpiec,
Charakteryzuje bohatera Skąpca, odwołując się do sytuacji, w których ukazana jest ta postać,
Formułuje rozbudowaną odpowiedź na pytanie, jak bardzo pieniądze mogą zniszczyć człowieka.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
dyskusja;
z użyciem e‑podręcznika.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Jak bardzo pieniądze mogą zniszczyć człowieka?”. Uczestnicy zajęć zapoznają się z fragmentem utworu dramatycznego w e‑materiale: Jak bardzo pieniądze mogą zniszczyć człowieka... Przygotowują się do omówienia tekstu, szukając informacji na temat kontekstu historycznoliterackiego. Wybrane osoby mogą zebrać potrzebne wiadomości do wstępnego rozpoznania tekstu. Będą pełniły rolę ekspertów.
Przekład intersemiotyczny. Chętny lub wybrany uczeń przygotowuje kolaż lub mem będący ilustracją lub komentarzem do fragmentu utworu dramatycznego w e‑materiale: Jak bardzo pieniądze mogą zniszczyć człowieka... Uczeń powinien umieć opisać swój projekt i uzasadnić swoją interpretację.
Recytacja. Chętne lub wybrane osoby przygotowują głośne czytanie zamieszczonego w e‑materiale fragmentu Skąpca, z elementami aktorskiej interpretacji.

Faza wprowadzająca:

Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel pyta o epokę, w której powstała komedia Moliera, i o samego autora. Następnie przygotowane do tego osoby odczytują fragment Skąpca. Ilustracją lub komentarzem do tekstu może być mem lub kolaż przygotowany przez uczniów.
Uczniowie dyskutują na temat postawy Harpagona.

Faza realizacyjna:

Uczniowie przystępują do analizy i interpretacji Skąpca. Pracują w parach. Wykonują wskazane przez nauczyciela polecenia z sekcji „Audiobook 1” i „Audiobook 2”. Wskazane osoby przedstawiają odpowiedzi, pozostali uczniowie mogą je uzupełniać.

Faza podsumowująca:

W dyskusji podsumowującej lekcję nauczyciel wraca do pytania zawartego w temacie lekcji: Jak bardzo pieniądze mogą zniszczyć człowieka. Uczniowie odpowiadają, odnosząc się do ustaleń dokonanych podczas analizy fragmentu Skąpca.

Praca domowa:

Przypomnij sobie inne postaci literackie lub filmowe, których losy zostały zdeterminowane przez wartości materialne. Jakie cechy łączą tych bohaterów z Harpagonem?

Materiały pomocnicze:

Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, tom 1 i 2, praca zbiorowa, Warszawa 1984.
Juliusz Kleiner, Istota utworu dramatycznego, w: Problemy teorii dramatu i teatru, wybór i oprac. Janusz Degler, Wrocław 1988.
Sławomir Świontek, Znak, tekst i odbiorca w teatrze, w: Problemy teorii dramatu i teatru, pod red. Janusza Deglera, Wrocław 1988.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać nagrania z sekcji „Audiobook 1 i 2” podczas przygotowań do matury.

Audiobook