Dla nauczyciela
Konspekt (scenariusz) lekcji
Imię i nazwisko autora: | Ewelina Kędzierska |
Przedmiot: | Fizyka |
Temat zajęć: | Czym jest zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia światła i kiedy ono zachodzi? |
Grupa docelowa: | III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony |
Podstawa programowa: | Cele kształcenia – wymagania ogólne I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów w otaczającej rzeczywistości. II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych. Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe I. Wymagania przekrojowe. Uczeń: 2) posługuje się materiałami pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi i chemicznymi oraz kartą wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych; 14) przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych; IX. Fale i optyka. Uczeń: 5) opisuje zjawiska jednoczesnego odbicia i załamania światła na granicy dwóch ośrodków różniących się prędkością rozchodzenia się światła; opisuje działanie światłowodu jako przykład wykorzystania zjawiska całkowitego wewnętrznego odbicia; Zakres rozszerzony Treści nauczania – wymagania szczegółowe I. Wymagania przekrojowe. Uczeń: 2) posługuje się materiałami pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi i chemicznymi oraz kartą wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych; 16) przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych; X. Fale i optyka. Uczeń: 6) stosuje prawo odbicia i prawo załamania fal na granicy dwóch ośrodków; posługuje się pojęciem współczynnika załamania ośrodka; oblicza kąt graniczny. |
Kształtowane kompetencje kluczowe: | Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:
|
Cele operacyjne: | Uczeń:
|
Strategie nauczania: | ISBE |
Metody nauczania: | - merytoryczna dyskusja wprowadzająca, |
Formy zajęć: | - dyskusja grupowa, |
Środki dydaktyczne: | tablica multimedialna / rzutnik |
Materiały pomocnicze: | światłowód (jeśli jest dostępny) oraz wskaźnik laserowy |
PRZEBIEG LEKCJI | |
Faza wprowadzająca: | |
Pierwszym celem, jak i kluczowym aspektem działań nauczyciela, jest wprowadzenie do tematu i zaciekawienie uczniów poprzez odniesienie do życia codziennego, np. opowiedzenie im o tym, gdzie w przyrodzie mogą spotkać się ze zjawiskiem całkowitego wewnętrznego odbicia światła (np. w światłowodach, w lornetce, podczas obróbki kamieni jubilerskich). Więcej o różnych przykładach można dowiedzieć się w e‑materiale: Gdzie w praktyce znajduje zastosowanie całkowite wewnętrzne odbicie? Uczeń, po takim wstępie, powinien wiedzieć, że nie uczy się o czymś, co jest oderwane od rzeczywistości. Następnie, nauczyciel ma za zadanie rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów w kontekście realizowanego tematu oraz nawiązanie do tej wiedzy w merytorycznej dyskusji wprowadzającej. W tej części powinien sprowokować uczniów do tego, by przypomnieli sobie podstawowe informacje na temat rozchodzenia się światła. Należy tutaj spytać uczniów o zjawiska, którym ulega promień świetlny w trakcie propagacji oraz prawa fizyczne, które rządzą tymi sytuacjami. Szczególną uwagę warto zwrócić na prawo odbicia i załamania światła. | |
Faza realizacyjna: | |
• Konstruowanie wiedzy z zakresu nowego tematu: – nauczyciel mówi uczniom o tym, że światło, propagując się w ośrodku o większym bezwzględnym współczynniku załamania, dotrze do ośrodka, dla którego ten współczynnik jest mniejszy, może pozostać w ośrodku pierwszym – przypomniana im, czym jest kąt graniczny i ponownie pokazuje przekształcenie prawa załamania dla przypadku granicznego w celu utrwalenia wiadomości, – nauczyciel mówi uczniom o zjawisku całkowitego wewnętrznego odbicia światła na przykładzie światłowodów – jeśli to możliwe – ukazuje w praktyce zasadę jego działania, jeśli nie – czyni to z wykorzystaniem tablicy lub Internetu, – uczniowie zadają pytania, jeśli coś, co tłumaczy nauczyciel, jest niezrozumiałe, – każdy uczeń (indywidualnie) zapisuje w zeszycie przekształcenie powyższego równania tak, by wyznaczyć z niego kąt padania, – nauczyciel, wspólnie z uczniami, zapisuje rozwiązanie zadania 4 na tablicy. • Rekonstruowanie wiedzy uczniów poprzez wspólne wykonanie zadań dołączonych do materiału: – uczniowie wykonują samodzielnie zadania 7 i 8 następnie dobierają się w pary lub zespoły trzyosobowe w celu wzajemnego sprawdzenia rozwiązań i wytłumaczenia sobie rzeczy niejasnych, – nauczyciel podchodzi do każdej z grup – podpowiada, naprowadza i koryguje ewentualne błędy w rozumowaniu czy rozwiązaniu, – uczniowie, na tablicy, zapisują rozwiązania zadań i wspólnie z nauczycielem omawiają je. | |
Faza podsumowująca: | |
Przeprowadzenie rozmowy, podczas której uczniowie będą odpowiadali na krótkie pytania dotyczące materiału przedstawionego na bieżącej lekcji. | |
Praca domowa: | |
Zadaniem ucznia jest samodzielne wykonanie dołączonych do materiału zadań nr 1‑3 oraz 5. | |
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium: | Jeśli w sali lekcyjnej znajduje się tablica multimedialna lub rzutnik, nauczyciel powinien zapoznać uczniów z animacją dołączoną do materiału. Jeśli nie ma ku temu warunków, należy zachęcić ucznia do wykonania tego zadania w domu. Należy jednak wcześniej wytłumaczyć mu, czego dotyczy medium. |