Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: W walce o godne życie – początki ruchu robotniczego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia najważniejsze przyczyny powstania ruchów walczących o prawa robotników;

• porównuje cele i sposoby działania luddystów i czartystów;

• ocenia warunki pracy robotników przed okresem działalności pierwszych ruchów robotniczych i po nim.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli sobie przed zajęciami, czym była rewolucja przemysłowa i jakie były jej konsekwencje. Dzieli uczniów na dwie grupy, które przygotowują krótkie prezentacje dotyczące jednego z ruchów robotniczych: luddystów oraz czartystów.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi lub uczennicy przeczytanie wyświetlonego tematu zajęć oraz celów zamieszczonych we „Wprowadzeniu”. Następuje ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Prowadzący prosi, aby jedna osoba przypomniała, na czym polegała rewolucja przemysłowa i jakie były jej skutki gospodarcze oraz społeczne. Wskazana osoba udziela odpowiedzi, nauczyciel – jeśli jest taka konieczność – dopowiada istotne informacje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat, nawiązując do rewolucji przemysłowej i tego, jak wyglądała sytuacja robotników. Podkreśla, że warunki skrajnej biedy, w jakiej żyła część robotników, doprowadziły do powstania pierwszych ruchów społecznych mających na celu wywalczenie poprawy ich bytu.

2. Prezentacje uczniów. Nauczyciel przypomina o prezentacjach, które mieli opracować uczniowie. Dwie wylosowane osoby (po jednej z każdej grupy) albo ochotnicy prezentują efekty swojej pracy. Pozostali uczniowie mogą uzupełniać informacje (uczniowie z tej samej grupy) lub zadawać pytania prezentującym (z grupy drugiej). Nauczyciel czuwa nad czasem prezentacji i ich przebiegiem, uzupełnia w razie potrzeby informacje.

3. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

4. Nauczyciel wyświetla treść ćwiczeń 3 i 4 dotyczących czartystów. Uczniowie rozwiązują je wspólnie na forum klasy.

5. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Nauczyciel poleca uczniom wynotowywać w trakcie oglądania filmu nr 3 najważniejsze według nich informacje, czyta również polecenie 7: „Wymień masowe protesty, które wybuchły w XIX wieku. Jak myślisz, czy miały one wpływ na uregulowanie kwestii warunków pracy robotników? Odpowiedź uzasadnij” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale. Odtwarza nagranie, a po ustalonym czasie prosi przedstawicieli wylosowanej pary o udzielenie odpowiedzi.

6. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Kolejne ćwiczenia 5 i 6 uczniowie wykonują w parach. Konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenie 8 z sekcji „Sprawdź się”: „Wyobraź sobie, że należysz do ruchu czartystów. Zdecyduj, który ze sposobów walki o reformy poprawiające życie robotników był według ciebie bardziej efektywny: pokojowa walka z wykorzystaniem wieców, petycji i demonstracji czy strajki, niszczenie mienia i powstanie robotników. Uzasadnij swój wybór”.

Materiały pomocnicze:

A. Chwalba, Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa 2011.

Historia Polski w liczbach, t. 3, Polska w Europie, red. C. Kuklo, J. Łukasiewicz, C. Leszczyńska, Warszawa 2014.

Historia powszechna. Czasy nowożytne 1640–1870. Wybór tekstów źródłowych, cz. 2, red. B. Krauze, Warszawa 1951.

Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 2002.

Wskazówki metodyczne:

Film edukacyjny może zostać wykorzystany w późniejszych lekcjach dotyczących społeczeństwa epoki przemysłowej oraz w lekcji powtórzeniowej.