Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Rewolucja przemysłowa w Anglii w XVIII i XIX wieku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia zjawisko i przyczyny rewolucji przemysłowej;

• wymienia i opisuje najważniejsze wynalazki, które się do niej przyczyniły;

• charakteryzuje skutki rewolucji przemysłowej dla społeczeństw i gospodarki.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat zajęć oraz cele lekcji zawarte we „Wprowadzeniu”. Omawia krótko planowany przebieg zajęć.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania związane z tematem lekcji. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? Uczniowie formułują w ten sposób obowiązujące ich kryteria sukecesu.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na 5‑osobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z pierwszym z filmów dotyczącym przyczyn rewolucji przemysłowej w Anglii. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do dwóch poleceń związanych z tym filmem: omawia wpływ zmian w rolnictwie na rewolucję przemysłową oraz wskazuje kluczowe jej przyczyny. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

3. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie nr 2: „Wskaż kraj, w którym nastąpił największy i najmniejszy przyrost linii kolejowej w XIX wieku. Jakie podobieństwa i różnice pod tym względem dostrzegasz między pierwszą połową a drugą połową stulecia?”. Poleca uczniom, aby podzielili się na 4- lub 5‑osobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenie 2 i 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Rewolucja przemysłowa w Anglii w XVIII i XIX wieku” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

3. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy uczniów w czasie lekcji.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z pozostałymi filmami w sekcji „Film + Sprawdź się” i wykonaj dołączone do nich polecenia.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj polecenie 4 i 7 z sekcji „Symulacja interaktywna”.

Materiały pomocnicze:

T. Kemp, Industrializacja w XIX‑wiecznej Europie, przeł. L. Garczyński, Wrocław 1998.

P. Mantoux, Rewolucja przemysłowa w XVIII wieku. Zarys dziejów powstania wielkiego nowoczesnego przemysłu w Anglii, przeł. W. Fajans, Warszawa 1957.

B. Orłowski, Technika, Wrocław 1999.

Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

Wskazówki metodyczne:

Informacje z sekcji „Symulacja interaktywna” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie. Natomiast z materiałem filmowym uczniowie mogą zapoznać się przed zajęciami. Wówczas nauczyciel może przed zajęciami polecić wybranym uczniom przygotowanie prezentacji na podstawie treści sekcji „Przeczytaj” oraz filmów; prezentacje zostaną zaprezentowane na początku fazy realizacyjnej.