Autor: Krzysztof Kowaluk

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Geneza obywatelstwa i podziału prywatne - publiczne

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

5) przedstawia różne rozumienia pojęcia polityki; analizuje, na wybranych przykładach, zjawiska konfliktu i kompromisu politycznego;

11) analizuje kwestię pojmowania równości, wolności i sprawiedliwości w różnych nurtach myśli politycznej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia różnicę między sferą prywatną a sferą publiczną;

• opisuje antyczne rozumienie obywatelstwa;

• przedstawia ewolucję kategorii obywatelstwa.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed zajęciami

Zajęcia zostaną przeprowadzone metodą lekcji odwróconej. Uczniowie zapoznają się przed zajęciami z literaturą niezbędną do aktywnego udziału w lekcji.

Literatura: Recepcja i rekonstrukcja, [w:] Republika: rozważania o przemianach archetypu, opr. zbiorowe, Warszawa 1995.

Faza wstępna

1. Nauczyciel pyta uczniów o skojarzenia ze słowem „obywatel”, a następnie zapisuje je na tablicy.

2. Zostaje przedstawiony temat zajęć oraz ich cele.

Faza realizacyjna

1. Lekcja przebiega w formie burzy mózgów, w której nauczyciel, stawiając kolejne pytania, nadaje kierunek dyskusji. Jej przedmiotem jest następująca kwestia: „Jak zmieniała się kategoria obywatelstwa na przestrzeni dziejów?”. Składa się z trzech części: starożytność, średniowiecze i nowożytność.

2. Część pierwsza: starożytność. Nauczyciel zadaje następujące pytania:

• Czym była grecka polis?

• Jaką rolę odgrywała w tożsamości jej mieszkańców?

• Jaką rangę miało życie publiczne w polis?

• Jak starożytni Grecy rozumieli sferę prywatną?

• Czym to rozumienie różniło się od rozumienia współczesnego?

• Co Arystoteles miał na myśli, pisząc o człowieku jako zoon politikon?

• Czym była res publica w ujęciu Cycerona?

3. Część druga: średniowiecze. Nauczyciel zadaje następujące pytania:

• Jakie zmiany w rozumieniu sfery publicznej wprowadziło chrześcijaństwo?

• Jaka była wizja państwa św. Augustyna?

• Co się stało z kategorią obywatelskości w feudalnej Europie?

• Czym się różni idea monarchiczna od idei republikańskiej?

4. Część trzecia: nowożytność. Nauczyciel zadaje następujące pytania:

• Czym renesansowe koncepcje republikanizmu różnią się od starożytnego pierwowzoru?

• Czym się różni obywatel Cycerona od obywatela Machiavellego?

• Na czym polegał przełom w myśli politycznej dokonany przez Thomasa Hobbesa?

• W jaki sposób aprecjacja sfery prywatnej w czasach nowożytnych wpłynęła na rozumienie sfery publicznej?

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel przywołuje krytykę nowożytnego rozróżnienia prywatne - publiczne. Zwraca uwagę na tradycję strukturalizmu, postmodernizmu, feminizmu oraz komunitaryzmu.

2. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia wybrane przez nauczyciela.

Praca domowa:

Wykonaj pozostałe ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Republika: rozważania o przemianach archetypu, opr. zbiorowe, Warszawa 1995.

Krzysztof Trzciński, Obywatelstwo w Europie. Idea i jej wyraz formalny w perspektywie historycznej, ce.uw.edu.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Materiał multimedialny może zostać wykorzystany przez uczniów indywidualnie lub podczas zajęć w charakterze podsumowania.