Scenariusz zajęć

Autor: Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jakie grupy funkcyjne zawierają aminokwasy?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XVIII. Związki organiczne zawierające azot. Uczeń:

7) pisze wzór ogólny αalfa‑aminokwasów, w postaci $\mathit{\text{R}}\text{CH}\left({\text{NH}}_2\right)\text{COOH}$.

Zakres rozszerzony

XVIII. Związki organiczne zawierające azot. Uczeń:

11) pisze wzór ogólny αalfa‑aminokwasów w postaci $\mathit{\text{R}}\text{CH}\left({\text{NH}}_2\right)\text{COOH}$; wyjaśnia, co oznacza, że aminokwasy białkowe są αalfa‑aminokwasami i należą do szeregu konfiguracyjnego L.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• analizuje rodzaj grup funkcyjnych występujących w cząsteczkach aminokwasów;

• rysuje wzory półstrukturalne aminokwasów i pisze równania reakcji, na podstawie których można je zidentyfikować;

• projektuje doświadczenie, które pozwoli wykryć dany aminokwas.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• wirtualne laboratorium;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• tarcza strzelnicza.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i z dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/marker;

• rzutnik multimedialne.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel podaje uczniom pytanie do dyskusji: W jaki sposób można odróżnić od siebie aminokwasy?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie wyjaśniają, co to jest grupa funkcyjna.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej grafikę interaktywną przedstawiającą podział aminokwasów białkowych ze względu na występowanie pierścienia aromatycznego lub łańcucha alifatycznego i składu pierwiastkowego. Uczniowie na forum omawiają ten podział – nauczyciel kieruje rozmową dotycząca podziału aminokwasów.

2. Nauczyciel, w odniesieniu do wyświetlanej grafiki, zadaje pytanie: Jakie grupy funkcyjne mogą występować w budowie aminokwasów? Uczniowie wymieniają te grupy i zapisują na tablicy.

3. Nauczyciel proponuje uczniom pracę z e‑materiałem w sekcji „Przeczytaj” – uczniowie w parach wykonują ćwiczenia: 1, 2, 3. Uczniowie uzupełniają dzienniczki wirtualne, a po wyznaczonym czasie chętni uczniowie na forum prezentują efekty pracy. Pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi.

4. Uczniowie w parach pracują z wirtualnym laboratorium zawartym w e‑materiale przeprowadzając trzy eksperymenty w celu rozwiązania problemu badawczego: Czy wszystkie badane aminokwasy dają ten sam wynik z ninhydryną, octanem ołowiu(II) i kwasem azotowym(V)?

5. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

1. Tarcza strzelnicza. Celem tej metody jest bardzo szybkie uzyskanie informacji zwrotnej. Uczniowie na tarczy strzelniczej, zawieszonej w sali lekcyjnej, z użyciem małych, kolorowych, samoprzylepnych karteczek, zaznaczają w skali od 0 do 10 swoje „strzały”. Koło można podzielić na części, w których oceniać można różne aspekty pracy, np. przydatność, atrakcyjność, stopień trudności materiału, zaangażowanie uczniów, zainteresowanie tematem, stopień opanowania zagadnienia, wynikający z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji, itp. Nauczyciel może odnieść się do tego ogólnie na podsumowanie.

Praca domowa:

1. Uczniowie pozostałe ćwiczenia w sekcji „Sprawdź się”, których nie wykonali podczas lekcji, rozwiązują w domu.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Wirtualne laboratorium może być wykorzystane przez uczniów podczas przygotowania się do lekcji i pracy kontrolnej, a przez uczniów nieobecnych na lekcji do uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje planszę z tarczą strzelniczą oraz małe, kolorowe, samoprzylepne karteczki dla uczniów.