Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Pozytywizm. John Stuart Mill: pozytywizm liberalny

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Poznasz postać i dzieło Johna Stuarta Milla.

• Wyjaśnisz, na czym polegał liberalizm Milla.

• Zastanowisz się, jak myśl Johna Stuarta Milla wpłynęła na rozwój feminizmu.

• Scharakteryzujesz poglądy etyczne Milla.

• Omówisz różnice między konserwatyzmem a liberalizmem.

• Wskażesz trzy zasady państwa prawa.

• Określisz, na czym polega warunek realizacji rządu ograniczonego.

Cele operacyjne. Uczeń:

• omawia poglądy filozofów reprezentatywnych dla poszczególnych epok kultury europejskiej;

• wymienia ważniejsze pojęcia, zagadnienia i stanowiska głównych dyscyplin filozoficznych;

• umie stawiać pytania światopoglądowe (w tym moralne) i poszukiwać odpowiedzi na nie z wykorzystaniem wiedzy filozoficznej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• ilustracja interaktywna;

• film;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Pozytywizm. John Stuart Mill: pozytywizm liberalny” Uczniowie zapoznają się z biografią Johna Stuarta Milla zawartą w zakładce „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby zapoznali się z filmem edukacyjnym z zakładki „Film edukacyjny”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji i cele zajęć, które wyświetla przy użyciu tablicy interaktywnej lub rzutnika, oraz wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czym jest liberalizm?

Faza realizacyjna:

1. Mapa myśli. Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Każda z nich ma za zadanie stworzyć mapę myśli na zadany temat:
   – grupa 1.: John Stuart Mill – epistemologia, logika, ontologia
   – grupa 2.: John Stuart Mill – społeczeństwo, etyka, polityka
   Po wyznaczonym czasie uczniowie wspólnie zapisują swoje pomysły na jednej mapie myśli. Następnie nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów, jeśli jest to konieczne.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Ilustracja interaktywna”, a następnie czyta polecenia:
   – Zapoznaj się z poniższą ilustracją interaktywną. Jaki stosunek do szczęścia miał Mill? Dlaczego uznał, że zasada użyteczności w korelacji z zasadą sprawiedliwości będzie sprzyjać szczęściu?
   – Wymień, jakie zasady w związku z zasadą sprawiedliwości głosił Mill. Czemu one miały służyć?
   – Na podstawie informacji zawartych w ilustracji interaktywnej wyjaśnij, na czym polegał błąd naturalistyczny Milla. Czy zgadzasz się z tym elementem krytyki utylitaryzmu ? Odpowiedź uzasadnij.
   – Zdaniem Milla procedury demokratyczne niosą ze sobą pewne zagrożenia. Wyjaśnij, jakie to zagrożenia oraz czym są powodowane.
   Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Film edukacyjny”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do poleceń:
   – Na podstawie wywiadu wymień trzy zasady państwa prawa. Napisz, z czego one wynikają.
   – Wyjaśnij, na czym polega warunek realizacji rządu ograniczonego.
   Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wspólnie rozwiązują ćwiczenia nr 1 i 2 z zakładki „Film edukacyjny”.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Wyjaśnij, dlaczego postawa Johna Stuarta Milla została określona jako pozytywistyczna.

Materiały pomocnicze:

• Aksiuto K., Szczęście i wolność: utylitarystyczny liberalizm Johna Stuarta Milla, Warszawa 2016.

• Mill J.S., Utylitaryzm , [w:] Mill John Stuart, Utylitaryzm. O wolności, tłum. A. Kurlandzka, M. Ossowska, Warszawa 1959.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.