Autor: Alicja Kasińska

Przedmiot: biologia

Temat: Profilaktyka chorób układu krążenia

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia choroby układu krążenia będące główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie;

• omawia najważniejsze czynniki ryzyka chorób układu krążenia;

• wskazuje właściwe sposoby zapobiegania chorobom układu krążenia;

• formułuje wnioski z przeprowadzonej dyskusji na temat profilaktyki chorób układu krążenia w Polsce.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• metaplan;

• praca z e‑materiałem;

• ćwiczenia interaktywne;

• zdania niedokończone.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• mapa pojęć;

• tablica interaktywna/tablica;

• duże arkusze papieru, kolorowe pisaki, wycięte z papieru koła w dwu kolorach, owale, prostokąty do wpisywania spostrzeżeń i wniosków, taśma samoprzylepna.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel nawiązuje do tematu lekcji, zadając pytanie: „Jak rozumiesz pojęcie »profilaktyka«?”. Prosi również o podanie znanych uczniom przykładów działań stosowanych w profilaktyce chorób. Krótkie wypowiedzi uczniów odzwierciedlają stan wiedzy na ten temat i są punktem wyjścia do realizacji celów lekcji.

2. Nauczyciel przedstawia cele lekcji i prosi jednego z uczniów o przeczytanie drugiej ciekawostki w części „Przeczytaj” e‑materiału. Opisuje ona badania częstości występowania chorób sercowo‑naczyniowych przeprowadzone w Finlandii w latach 60. XX wieku, które stały się podstawą wdrożenia zakończonego sukcesem programu profilaktyki. Fakt ten jest dobrym punktem wyjścia do przeprowadzenia fazy realizacyjnej lekcji, podczas której uczniowie dokonają analizy stanu zdrowia Polaków i działań profilaktycznych w zakresie chorób układu krążenia.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na kilka 4- lub 5‑osobowych zespołów. Każda grupa otrzymuje komplet wcześniej przygotowanych materiałów do wykonania metaplanu (schemat metaplanu w pliku do pobrania w materiałach pomocniczych).

2. Uczniowie tworzą plakat (metaplan), który pozwoli im na zbadanie omawianego zagadnienia i skłoni do krytycznej analizy faktów, formułowania sądów i opinii:

   • W górnej części arkusza, w chmurce wpisują temat rozważań „Profilaktyka chorób układu krążenia”.

   • W obszarze „Jak jest?” umieszczają koła z opisem aktualnego stanu, czyli głównych przyczyn zgonów Polaków, czynników ryzyka chorób układu krążenia itp.

   • W obszarze „Jak powinno być?”, w kołach umieszczają informacje z opisem stanu, który byłby pożądany, np. mniejsza ogólna liczba zgonów, a w szczególności obniżenie liczby zgonów spowodowanych chorobami układu krążenia.

   • W owalach wpisują krótkie wypowiedzi na temat „Dlaczego nie jest tak, jak powinno być?”, np. nieodpowiednia edukacja zdrowotna społeczeństwa, niedostateczna opieka medyczna, złe nawyki zdrowotne społeczeństwa.

   • Na dole strony, w prostokątach umieszczają wnioski, czyli propozycje zmiany sytuacji. Można je podzielić na grupy: „zależne od nas” i „niezależne od nas”.

3. Podczas wykonywania zadania uczniowie korzystają z e‑materiału i mapy pojęć. Mogą również wyszukiwać informacje w innych źródłach oraz opierać się na swojej wiedzy i doświadczeniu.

4. Zespoły prezentują wyniki swojej pracy, zawieszając plakaty na ścianie, a przedstawiciele grup omawiają je i odpowiadają na pytania pozostałych uczniów. Podczas prezentacji odbywa się rozmowa, w wyniku której można przesunąć niektóre kartki plakatu do innego obszaru, zmienić je lub wycofać.

5. Uczniowie zapisują do zeszytów dyskutowany temat i najważniejsze wnioski z dyskusji przeprowadzonej na forum klasy – te, które uważają za najbardziej zasadne i wartościowe. Nauczyciel pełni funkcję doradczą: przygląda się pracy uczniów, którzy mogą się z nim konsultować.

6. Uczniowie wykonują polecenia od 1 do 5 do mapy pojęć „Profilaktyka chorób układu krążenia”. Konfrontują w parach odpowiedzi, a następnie chętne osoby przedstawiają wyniki.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 5 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: wymyślają trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 10, dotyczące profilaktyki udaru mózgu.

3. Nauczyciel podsumowuje pracę uczniów, udzielając informacji zwrotnej uwzględniającej jakość opracowanych metaplanów, zaangażowanie w pracę grupową i poprawność wykonywanych ćwiczeń.

4. Uczniowie dokonują autoewaluacji własnej pracy przez dokończenie zdania „Od dziś wiem, że…”.

Praca domowa:

Wykonaj w domu ćwiczenia niezrealizowane na lekcji.

Materiały pomocnicze:

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania mapy pojęć:

Mapa pojęć może zostać wykorzystana przez ucznia podczas lekcji powtórzeniowej.