Autor: Anna Juwan

Temat: Budowa jaja ptaka

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Dokonasz obserwacji budowy jaja.

• Wykażesz rolę poszczególnych elementów budowy jaja w procesie rozmnażania ptaków i w rozwoju zarodka.

• Wykażesz związek budowy jaja u różnych gatunków ptaków ze środowiskiem życia.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza grafiki interaktywnej;

• obserwacja;

• analiza tekstu źródłowego.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• 5 kurzych jaj, noże, pincety, szalki Petriego, rękawiczki.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel zadaje pytanie: „Co to są owodniowce? Jakie zwierzęta zaliczamy do owodniowców?”. Następnie prosi uczniów o przypomnienie informacji na temat funkcji błon płodowych. Wiadomości te uczniowie mogą zweryfikować, zapoznając się z grafiką interaktywną pt. „Budowa jaja kury” zawartą w e‑materiale.

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach. Nauczyciel dzieli uczniów na pięć grup i rozdaje im kurze jaja przyniesione na lekcję. Uczniowie dokonują obserwacji budowy jaja zgodnie z instrukcją i wykonują polecenia (zob. materiały pomocnicze – zał. 1).

2. Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Grupy zapoznają się z grafiką interaktywną dotyczącą budowy jaja i sprawdzają poprawność wykonanych zadań. Następnie wykonują indywidualnie polecenie nr 2 do grafiki („Wyjaśnij, jak w trakcie rozwoju zarodkowego ptaka zmienia się objętość komory powietrznej. Uwzględnij przyczynę i skutek zachodzącego procesu”) i porównują swoją odpowiedź z osobą z pary. Wybrane osoby prezentują odpowiedź na forum klasy.

3. Uczniowie w parach wykonują polecenie nr 3 („Wykaż, że jajorodność jest przystosowaniem ptaków do życia w środowisku lądowym i przystosowaniem do lotu. Uwzględnij rolę skorupki wapiennej oraz błon płodowych”) i omawiają swoje rozwiązanie z inną parą. Wybrane zespoły prezentują odpowiedź na forum klasy.

4. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 9 (w którym mają za zadanie określić prawdziwość podanych zdań) oraz ćwiczenie nr 10 (w którym mają za zadanie, uwzględniając budowę skorupki wapiennej, wyjaśnić, w jaki sposób można przywrócić jajom zdolność inkubacyjną), z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Wybrany przez nauczyciela uczeń losuje kartkę z elementem budowy jaja (zob. materiały pomocnicze – zał. 2) – zadaniem ucznia jest wskazanie tego elementu na grafice interaktywnej wyświetlonej przez nauczyciela, poprzez podanie numeru, i określenie jego funkcji.

2. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: „Na dzisiejszej lekcji nauczyłem/nauczyłam się...”.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium z sekcji „Grafika interaktywna” w celu przygotowania się do lekcji powtórkowej.