Autor: Sylwia Brawata

Przedmiot: biologia

Temat: Modyfikacje budowy liści w zależności od środowiska życia

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Omówisz poszczególne modyfikacje budowy liści.

• Wykażesz zależność modyfikacji budowy liści od środowiska życia roślin.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• strategia eksperymentalno‑obserwacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• obserwacja;

• analiza grafiki interaktywnej;

• praca z filmem;

• tworzenie plakatu z wykorzystaniem techniki Word Cafe.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• okazy do obserwacji makroskopowej: kaktusy, aloesy, grubosze, okazy roślin owadożernych, np. muchołówki, rosiczki i dzbanecznika, gałązki sosny, jodły i świerku, wąsy grochu i fasoli, będące przekształceniami liści, szparagi, cebule, liście roślin wodnych – grzybienia białego, grążela żółtego, rdestu ziemnowodnego;

• różne atlasy roślin;

• arkusze szarego papieru, kolorowe flamastry.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi chętnych uczniów, aby na podstawie dotychczas zdobytej wiedzy omówili budowę liścia i określili jego funkcje. Klasa ocenia poprawność ich odpowiedzi, koryguje lub uzupełnia je.

2. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

3. Uczniowie zapoznają się z wprowadzeniem do e‑materiału.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla film pt. „Modyfikacje budowy liści w zależności od środowiska życia”. Następnie prosi uczniów, aby wymienili modyfikacje budowy liści przedstawione w filmie.

2. Uczniowie formują sześć grup, każdy zespół siada przy oddzielnym stoliku. Nauczyciel przekazuje grupom duże arkusze szarego papieru, flamastry oraz odmienne żywe okazy (lub zdjęcia roślin):

   • grupie I – różne gatunki kaktusów;

   • grupie II – okazy aloesów i gruboszów;

   • grupie III – gałązki sosny, jodły i świerku;

   • grupie IV – szparagi i cebule;

   • grupie V – wąsy czepne będące modyfikacjami liści – grochu, fasoli;

   • grupie VI – liście roślin wodnych – grzybienia białego, grążela żółtego, rdestu ziemnowodnego.

   Zadaniem każdego zespołu jest uważne przyjrzenie się okazom lub zdjęciom, określenie ich nazw gatunkowych, omówienie budowy ich liści oraz wskazanie typu modyfikacji, którego przykładem są te okazy. Uczniowie mają także wykazać związek danej modyfikacji z zasiedlanym przez poszczególne rośliny środowiskiem.

3. Na podstawie powyższych ustaleń uczniowie tworzą plakat zawierający najważniejsze informacje na temat badanej modyfikacji. Po upływie wyznaczonego czasu grupy prezentują wyniki swojej pracy. Nauczyciel koryguje ewentualne błędy, uzupełnia brakujące informacje.

4. Grupy, zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara, zmieniają miejsca przy stolikach. Oglądają ułożone na nich okazy. Przechodzą do kolejnych stanowisk, aż przyjrzą się wszystkim rodzajom modyfikacji liści.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną przedstawiającą liście pułapkowe muchołówki i dzbanecznika, a następnie prezentuje egzemplarze tych gatunków oraz innych roślin mięsożernych, jeśli nimi dysponuje.

2. Uczniowie w parach analizują grafikę i wykonują zamieszczone pod nią polecenia. Po upływie wyznaczonego czasu wybrane osoby prezentują swoje odpowiedzi na forum klasy.

3. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się…”.

Praca domowa:

Wykonaj polecenia od 1 do 3 odnoszące się do filmu.

Materiały pomocnicze:

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

• Nauczyciel może wykorzystać film pt. „Modyfikacje budowy liści w zależności od środowiska życia” także na końcu lekcji, w celu jej podsumowania.