Autor: Marcin Sawicki

Przedmiot: historia

Temat: Rokosz Zebrzydowskiego. Spory króla ze szlachtą

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum

Podstawa programowa:

XX. Pierwsze wolne elekcje i ich następstwa.

zakres rozszerzony

Uczeń:

2) charakteryzuje sytuację wewnętrzną i międzynarodową Rzeczypospolitej na początku panowania Zygmunta III Wazy.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• tłumaczy przyczyny wystąpienia części szlachty i magnaterii przeciwko królowi;

• wskazuje cele polityki królewskiej;

• ocenia postawę konfederatów sandomierskich oraz króla i regalistów;

• wymienia skutki konfederacji sandomierskiej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• metoda sytuacyjna,

• rozmowa nauczająca,

• wykład.

Formy zajęć:

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• kartki papieru i przybory do pisania,

• tablica.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

Przed lekcją uczniowie powinni przypomnieć sobie treść lekcji o początkach panowania Zygmunta III Wazy. Zapoznają się z treścią e‑materiału (bez multimedium oraz zestawu ćwiczeń).

Faza wstępna:

1. Przybliżenie przez nauczyciela wyświetlonych na tablicy tematu i celów lekcji. Określenie wiążących dla uczniów kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?

Faza realizacyjna:

1. Metoda sytuacyjna. Nauczyciel poleca, aby uczniowie przedstawili sytuację polityczną w Rzeczypospolitej w 1605 r. Zadaje pytania, np.: Jakie były stosunki Polski ze Szwecją, Habsburgami i Moskwą? Kto odgrywał najważniejszą rolę w kraju? Jakie były motywacje głównych „graczy” i ich interesy? Wskazani (lub wylosowani) uczniowie odpowiadają na pytania, jedna z osób może notować najważniejsze punkty na tablicy.

2. Następnie nauczyciel dzieli uczniów na kilkuosobowe grupy. Uczniowie rozpisują scenariusze tego, co można dalej zrobić – poszczególne grupy przyjmują różne punkty widzenia: Zygmunta III Wazy, Piotra Skargi, Jana Zamoyskiego, Janusza Radziwiłła, Mikołaja Zebrzydowskiego. Każda z grup wybiera reprezentanta, który przedstawi przygotowane wspólnie propozycje.

3. Praca z multimedium („Schemat”). Uczniowie zapoznają się z multimedium oraz wykonują w parach polecenie nr 2 – uzupełniają tabelę, wpisując w jednej kolumnie zwolenników króla Zygmunta III Wazy, a w drugiej jego przeciwników. Na forum klasy wybrana para prezentuje efekty swojej pracy, nauczyciel ocenia poprawność odpowiedzi. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3: „Wskaż, które z postaci ukazanych na tym obrazie zostały dodane wbrew prawdzie historycznej, z premedytacją? Dlaczego artysta zdecydował się na taki zabieg? Jakie motywy nim kierowały? Zwróć uwagę na informacje zawarte w notkach biograficznych.”

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują ćwiczenia 3 i 5 w parach lub 4‑osobowych grupach, na koniec omawiają poprawność wykonanych ćwiczeń, nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

5. Nauczyciel przypomina definicję obywatelskiego nieposłuszeństwa. Uczniowie dyskutują, czy rokosz Zebrzydowskiego można uznać za przejaw obywatelskiego nieposłuszeństwa.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie oceniają politykę króla oraz postępowanie rokoszan. Rozstrzygają problem: kto miał rację w sporze pomiędzy rokoszanami a Zygmuntem III? Mogą przeprowadzić głosowanie, a nauczyciel wyświetla jego wyniki. Wówczas prowadzący zajęcia może poprosić dwie osoby (o przeciwstawnych stanowiskach) o przedstawienie swoich argumentów.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, ocenia pracę uczniów.

Praca domowa

1. Wykonaj ćwiczenia 6 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Markiewicz M., Historia Polski 1492‑1795, Kraków 2011.

Ochmann‑Staniszewska S., Dynastia Wazów w Polsce, Warszawa 2006.

Wisner H., Rokosz Zebrzydowskiego, Kraków 1989.

Wskazówki metodyczne:

Schemat interaktywny może zostać wykorzystany jako podstawa do przygotowania przez uczniów przed lekcją prezentacji poświęconej obrazowi i jego tematowi. Wówczas uczniowie powinni przedstawić dokładniej poszczególne postaci, wykonać związane z nim polecenia, a swoje prace zaprezentować podczas fazy realizacyjnej.