Dla nauczyciela

Autorka: Dorota Czarny

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Historia organizacji pozarządowych w Polsce

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony:

VI. Społeczeństwo obywatelskie i kultura polityczna.

Uczeń:

3) charakteryzuje główne kierunki aktywności organizacji pozarządowych w Rzeczypospolitej Polskiej; przedstawia specyfikę think‑tanków.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • poznaje historię rozwoju sektora pozarządowego w Polsce po 1918 r.;

  • wyjaśnia rolę organizacji pozarządowych w rozwoju polskiej gospodarki oraz społeczeństwa obywatelskiego;

  • analizuje zmieniające się ramy prawne, które określały zakres funkcjonowania stowarzyszeń i fundacji w Polsce;

  • charakteryzuje różnice w podejściu władz państwowych do organizacji pozarządowych w XX w.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • mapa mentalna;

  • dyskusja;

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca w parach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Wybrana osoba rysuje na tablicy schemat mapy mentalnej, która w czasie lekcji będzie uzupełniana przez uczniów.

Faza realizacyjna

1. Podział klasy na pięć grup. Zespoły zapoznają się w przydzielonymi fragmentami sekcji „Przeczytaj”:

  • grupa 1 – początki niepodległej Polski i organizacje działające w II RP;

  • grupa 2 – II wojna światowa;

  • grupa 3 – Polska Rzeczpospolita Ludowa;

  • grupa 4 – III Rzeczpospolita;

  • grupa 5 – organizacje pozarządowe działające w Polsce w XXI w.

Uczniowie mają za zadanie wyszukać najistotniejsze informacje, które podczas omawiania będą wpisywać do mapy mentalnej.

2. Po wyznaczonym czasie pierwsza grupa przedstawia początki działalności pomocy społecznej i to, jak się ona odbywała – jedna osoba zapisuje na tablicy najważniejsze informacje (nawiązując do historii, gdy Polska była pod zaborami – tradycje funkcjonowania pomocy społecznej, fundacje, stowarzyszenia, podając przykłady) do pojęcia „początki organizacji”. Po prezentacji do tablicy podchodzi druga grupa i uzupełnia informacje dotyczące II wojny światowej, potem kolejna grupa – PRL, następna grupa – III Rzeczypospolitej, a ostatnia – organizacji pozarządowych w Polsce w XXI w.

3. Praca w parach. Uczniowie analizują, jak władze państwowe podchodziły do organizacji pozarządowych na przestrzeni stu lat. Następnie uczniowie na forum klasy dyskutują, uwzględniając nie tylko zapis na tablicy, ale i wiedzę z historii Polski.

4. Uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Linia chronologiczna” i wykonują dotyczące jej polecenie 1. Nauczyciel wskazuje osobę, która udzieli odpowiedzi, pozostali uczniowie mogą uzupełniać jej wypowiedź. Prowadzący koordynuje wypowiedzi w taki sposób, aby zostały wskazane zmieniające się ramy prawne, które określały zakres funkcjonowania stowarzyszeń i fundacji w Polsce.

5. Nauczyciel poleca wykonanie ćwiczeń nr 1, 2, 4 i 8 z sekcji „Sprawdź się”. Po wykonaniu zadania uczniowie wspólnie omawiają odpowiedzi.

6. Chętne/wybrane osoby przedstawiają organizacje, do których należą, i opowiadają, w jaki sposób angażują się w ich działalność.

Faza podsumowująca

1. Wybrani uczniowie podsumowują lekcję i przedstawiają wnioski. Inni dokonują samooceny i oceny pracy w zespołach.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia interaktywne z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Uchwalenie dekretu o fundacjach i o zatwierdzeniu darowizn i zapisów z dnia 7 lutego 1919 r., isap.sejm.gov.pl.

Konstytucja marcowa, 17 marca 1931 r. art. 108, isap.sejm.gov.pl.

Ogłoszenie przez Prezydenta RP Prawa o stowarzyszeniach, 27 października 1932 r., isap.sejm.gov.pl.

Dekret o zmianie niektórych przepisów prawa o stowarzyszeniach 5 sierpnia 1949 r., isap.sejm.gov.pl.

Konstytucja PRL, 22 lipca 1952 r., art. 72 ust. 1, isap.sejm.gov.pl.

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach, isap.sejm.gov.pl.

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach, isap.sejm.gov.pl.

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, isap.sejm.gov.pl.

Filip Pazderski, Indeks poziomu rozwoju i stabilności organizacji obywatelskich w Polsce w roku 2017, isp.org.pl, 2018.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie przed lekcją mogą zapoznać się z linią chronologiczną i na podstawie poznanych dokumentów prawnych i zmieniających się przepisów omawiać rozwijanie się organizacji pozarządowych w Polsce, zwracając uwagę na podejście władz państwowych do istniejących lub powstających organizacji.

Sprawdź się