Sprawdź się
Przeanalizuj dane w tabeli i wykonaj polecenia.
Rok | Liczba fundacji |
|---|---|
1984 | 0 |
1989 | 300 |
1992 | 2282 |
1995 | 3817 |
1998 | 4677 |
2002 | 6169 |
2006 | 9119 |
2010 | 12444 |
2014 | 19304 |
2018 | 26000 |
Indeks górny Oprac. na podst.: Bank Danych Lokalnych, dostęp: 15.09.2021 r. Indeks górny koniecOprac. na podst.: Bank Danych Lokalnych, dostęp: 15.09.2021 r.
Zapoznaj się z tekstami, a następnie wykonaj ćwiczenie.
Źródło I
Towarzysz Szmaciak, czyli wszystko dobre, co się dobrze kończy (1977 r.)Straszny miał dzień towarzysz Szmaciak.
Ach, wprost odchodził od rozumu,
kiedy uciekać musiał w gaciach
ścigany wyzwiskami tłumu.
Zewsząd sypały się kamienie,
boleśnie bijąc go w siedzenie.Źródło: Janusz Szpotański, Towarzysz Szmaciak, czyli wszystko dobre, co się dobrze kończy (1977 r.), dostępny w internecie: literat.ug.edu.pl [dostęp 14.12.2021 r.].
Źródło II
Tow. Szmaciak zadebiutuje w PR 1Za swego głównego bohatera Szpotański wybrał towarzysza Szmaciaka (…), typowego półinteligenta z PZPR. W pierwszym odcinku poznajemy, jak dzięki intrygom i służalczości wobec przełożonych Szmaciak robi karierę za Bieruta i za Gomułki
Źródło: Tow. Szmaciak zadebiutuje w PR 1, 11.01.2007 r., dostępny w internecie: press.pl [dostęp 14.12.2021 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie.
Dekret z dnia 7 lutego 1919 r. o fundacjach i o zatwierdzaniu darowizn i zapisówArt. 1. Fundację można powołać do życia przez rozporządzenie między żyjącymi lub przez testament.
Art. 2. Akty, o których mowa w art. 1, o tyle tylko skutek prawny mieć będą, o ile zostaną przez właściwą władzę zatwierdzone. Z chwilą zatwierdzenia fundacja uzyskuje charakter osoby prawnej.
Art. 3. Z chwilą zatwierdzenia fundator lub jego następcy obowiązani są przekazać fundacji przeznaczony dla niej majątek.
Art. 4. Zatwierdzenie fundacji nie tamuje osobom trzecim możności dochodzenia praw swoich do majątku fundacyjnego na drodze sądowej.
Art. 5. Powołanie do życia fundacji przez rozporządzenie między żyjącymi może nastąpić jedynie w akcie notarialnym. W razie utworzenia majątku fundacyjnego drogą składek publicznych, przewidzianych w art. niniejszym akt przez organizatora składki zeznanym zostaje.
Art. 6. Notarjusze winni składać władzy właściwej odpisy zeznanych u nich lub złożonych do nich na przechowanie aktów fundacyjnych i testamentów. Spadkobiercy fundatora i wszyscy interesowani mogą również właściwej władzy akt fundacyjny do zatwierdzenia przedstawić. (…)
Art. 9. Każda fundacja mieć będzie statut, określający: cel fundacji, czynności, do których podejmowania fundacja, jako osoba prawna, jest uzdolniona i organizację zarządu.
Art. 10. Jeżeli akt fundacyjny nie zawiera statutu fundacji lub też zawiera statut wadliwy albo niedostateczny, a fundator żyje, w takim razie władza zatwierdzająca uczyni zatwierdzenie zależnem od przedstawienia statutu lub poczynienia w przedstawionym statucie zmian, stosownie do postawionych wymagań.
Art. 11. Jeżeli akt fundacyjny nie zawiera statutu fundacji lub też zawiera statut wadliwy albo niedostateczny, a fundator nie żyje, jako też gdy fundacja powstała drogą składek publicznych, władza, zatwierdzając fundację, sama statut nada, zmieni lub uzupełni.
Art. 12. Gdy inna organizacja okaże się niemożebną lub niecelową, władza, zatwierdzając fundację, może postanowić w statucie objęcie fundacji we własny zarząd. Jeżeli fundator żyje, nastąpić to może tylko za jego zgodą.
Źródło: Dekret z dnia 7 lutego 1919 r. o fundacjach i o zatwierdzaniu darowizn i zapisów, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 2.04.2020 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. – Prawo o stowarzyszeniachArt. 2
Obywatele polscy mają prawo łączyć się w stowarzyszeniach, których cele, ustrój i działalność nie sprzeciwiają się prawu i nie zagrażają bezpieczeństwu, spokojowi lub porządkowi publicznemu.
Uprawnienie to służy osobom w wieku od lat 18, o ile przepisy poniższe nie przewidują wyjątków.
Występować w charakterze założycieli, jak również wchodzić w skład zarządu stowarzyszenia, mogą tylko osoby zdolne do działań prawnych.
Młodzież szkolna, z wyjątkiem młodzieży szkół wyższych, nie może należeć do stowarzyszeń.
Młodzież nieszkolna w wieku od lat 14 do 18 może, za zgodą swych pewnych opiekunów, należeć do stowarzyszeń, nie biorąc jednak udziału w głosowaniu uchwał i nie korzystając z uprawnień wyborczych. (…)Art. 12
Osoby w liczbie co najmniej 3, pragnące założyć stowarzyszenie zwykłe, zgłaszają o tem na piśmie powiatowej władzy administracji ogólnej miejsce przyszłej siedziby stowarzyszenia, jako bezpośredniej władzy nadzorczej, podając:
1) nazwę stowarzyszenia, jego cel i środki działania,
2) teren działalności oraz siedzibę stowarzyszenia,
3) swoje imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania,
4) sposób powoływania zarządu,
5) sposób wstępowania i ustępowania członków,
6) sposób rozwiązania się stowarzyszenia. (…)Art. 19
Osoby w liczbie co najmniej 15, względnie stowarzyszenie zwykłe liczące co najmniej 15 członków, pragnące założyć stowarzyszenie, posiadające osobowość prawną względnie uzyskać prawa takiego stowarzyszenia, wnoszą za pośrednictwem powiatowej władzy administracji ogólnej (władza rejestracyjna) o zarejestrowanie stowarzyszenia, dołączając 4 egzemplarze statutu.Źródło: Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. – Prawo o stowarzyszeniach, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 2.04.2020 r.].
taknie
Grupa 14-letniej młodzieży chce wstąpić do lokalnego stowarzyszenia sportowego bez zgody swoich rodziców (opiekunów).
taknie
Troje Niemców mieszkających w Poznaniu chce założyć stowarzyszenie rejestrowe.
taknie
Pięciu mieszkańców wsi pod Wadowicami chce założyć stowarzyszenie rejestrowe zajmujące się edukacją i zwalczaniem analfabetyzmu.
taknie
Zapoznaj się z tekstami źródłowymi, a następnie wykonaj polecenie.
Tekst źródłowy I
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. – Prawo o stowarzyszeniachArt. 2
Obywatele polscy mają prawo łączyć się w stowarzyszeniach, których cele, ustrój i działalność nie sprzeciwiają się prawu i nie zagrażają bezpieczeństwu, spokojowi lub porządkowi publicznemu.Uprawnienie to służy osobom wieku od lat 18, o ile przepisy poniższe nie przewidują wyjątków.
Występować w charakterze założycieli, jak również wchodzić w skład zarządu stowarzyszenia, mogą tylko osoby zdolne do działań prawnych.
Młodzież szkolna, z wyjątkiem młodzieży szkół wyższych, nie może należeć do stowarzyszeń.
Młodzież nieszkolna w wieku od lat 14 do 18 może, za zgodą swych pewnych opiekunów, należeć do stowarzyszeń, nie biorąc jednak udziału w głosowaniu uchwał i nie korzystając z uprawnień wyborczych. (…)
Art. 12
Osoby w liczbie co najmniej 3, pragnące założyć stowarzyszenie zwykłe, zgłaszają o tem na piśmie powiatowej władzy administracji ogólnej miejsce przyszłej siedziby stowarzyszenia, jako bezpośredniej władzy nadzorczej, podając:
1) nazwę stowarzyszenia, jego cel i środki działania,
2) teren działalności oraz siedzibę stowarzyszenia,
3) swoje imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania,
4) sposób powoływania zarządu,
5) sposób wstępowania i ustępowania członków,
6) sposób rozwiązania się stowarzyszenia. (…)Art. 19
Osoby w liczbie co najmniej 15, względnie stowarzyszenie zwykłe liczące co najmniej 15 członków, pragnące założyć stowarzyszenie, posiadające osobowość prawną względnie uzyskać prawa takiego stowarzyszenia, wnoszą za pośrednictwem powiatowej władzy administracji ogólnej (władza rejestracyjna) o zarejestrowanie stowarzyszenia, dołączając 4 egzemplarze statutu.Źródło: Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. – Prawo o stowarzyszeniach, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 2.04.2020 r.].
Tekst źródłowy II
Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniachArt. 2
(…)
3. Stowarzyszenie opiera działalność na pracy społecznej swoich członków. Do prowadzenia swych spraw stowarzyszenie może zatrudniać pracowników, w tym swoich członków.Art. 3
1. Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i niepozbawionym praw publicznych.2. Małoletni w wieku od 16 do 18 lat, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mogą należeć do stowarzyszeń i korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tym że w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych.
3. Małoletni poniżej 16 lat mogą, za zgodą przedstawicieli ustawowych, należeć do stowarzyszeń według zasad określonych w ich statutach, bez prawa udziału w głosowaniu na walnych zebraniach członków oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia. Jeżeli jednak jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza wyłącznie małoletnich, mogą oni wybierać i być wybierani do władz tej jednostki.
Art. 4
1. Cudzoziemcy mający miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą zrzeszać się w stowarzyszeniach, zgodnie z przepisami obowiązującymi obywateli polskich.2. Cudzoziemcy niemający miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą wstępować do stowarzyszeń, których statuty przewidują taką możliwość. (…)
Art. 9
Osoby w liczbie co najmniej siedmiu, zamierzające założyć stowarzyszenie, uchwalają statut stowarzyszenia oraz wybierają komitet założycielski albo władze stowarzyszenia.Źródło: Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 2.04.2020 r.].
Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.
Quo vadis trzeci sektorze? – wywiad z dr Agnieszką RymsząW Polsce nie ma kultury wspierania organizacji. Wciąż pokutuje przeświadczenie, że skoro płacimy podatki wysokie, to państwo powinno zajmować się pomocą osobom poszkodowanym przez los i rozwiązywaniem problemów społecznych. W Stanach podatki nie są tak wysokie jak u nas. Bogaci ludzie zdają sobie sprawę, że bardziej opłaca im się wspierać organizacje, ponieważ państwo podwyższy podatki, jeśli zorientuje się, że osoby potrzebujące pomocy nie otrzymują żadnego wsparcia od organizacji i będzie musiało przejąć ich rolę.
Kolejną różnicą jest to, że tamtejsze społeczeństwo ma więcej czasu wolnego na to, by udzielać się w organizacjach. W Polsce ludzie zarabiają mniej, więc często biorą dodatkowe zlecenia czy mają dwie prace. Większość osób nie stać by zatrudniać osoby do sprzątania czy opieki nad małymi dziećmi. Nie mają więc już czasu na wolontariat.
Amerykańskie społeczeństwo jest ponadto bardziej indywidualistyczne. W Polsce często rodzice, dzieci i wnukowie mieszkają w jednym mieście i sobie pomagają. Dziadkowie opiekują się wnukami. W Stanach Zjednoczonych, gdzie społeczeństwo jest bardzo mobilne, bardzo często dzieci mieszkają w innym stanie niż rodzice. Wynajmują więc opiekunki dla swoich dzieci, a dziadkowie, którzy mniej pracują bądź są już na emeryturze, mają dużo wolnego czasu. Chętnie angażują się wówczas w działalność w organizacjach.
Źródło: Quo vadis trzeci sektorze? – wywiad z dr Agnieszką Rymszą, 6.06.2016 r., dostępny w internecie: watchdogpfron.pl [dostęp 6.12.2021 r.].
Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.
Organizacje pozarządowe w polityce międzynarodowejSpołeczeństwo obywatelskie – typ społeczeństwa, w którym obywatele zrzeszają się, powołują stowarzyszenia i innego rodzaju dobrowolne organizacje oraz podejmują różnego rodzaju działania w sferze publicznej, bez ingerencji ze strony władz państwowych, w celu osiągnięcia wspólnych celów. (…)
Dla funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego oraz organizacji pozarządowych, konieczne jest istnienie demokratycznego systemu, który musi mieć przede wszystkim instytucjonalne prawne gwarancje. Po wtóre, konieczne jest prawne zagwarantowanie podstawowych wolności człowieka, takich jak wolność zrzeszania, słowa, publikacji, sumienia, ochrona własności. Po trzecie, ochrona pluralistycznego modelu społeczeństwa, opierającego się na domniemaniu, iż konflikty rozstrzygane są poprzez kompromis.
Źródło: Krystyna Rogaczewska, Organizacje pozarządowe w polityce międzynarodowej, Wrocław 2015, s. 10–11.