Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: III Rzeczpospolita. Dziedzictwo PRL

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, w jakich okolicznościach powstała III Rzeczpospolita;

• opisuje wyzwania polityczne, gospodarcze i społeczne, przed jakimi stanęła niepodległa Polska w okresie transformacji ustrojowej;

• analizuje założenia planu Balcerowicza i reakcje społeczne na wdrażane reformy gospodarcze;

• wyjaśnia znaczenie takich pojęć jak m.in. transformacja ustrojowa, „gruba kreska”, prywatyzacja.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy zawartość sekcji „Wprowadzenie”, przedstawia temat oraz cele zajęć, omawia planowany przebieg lekcji.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Uczniowie powinni zwrócić uwagę na przekształcenia w Europie Środkowej i Wschodniej w roku 1989, obrady Okrągłego Stołu w Polsce i koniec komunizmu.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu dotyczącego narodzin III Rzeczypospolitej oraz dziedzictwa PRL. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na pięcioosobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z pierwszym multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel czyta polecenie 1: „Opisz, w jaki sposób na zmiany gospodarcze reagowali mieszkańcy Polski w latach 90. XX wieku. Jakie były przyczyny poszczególnych zjawisk?” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie się do nich ustosunkowuje. Nauczyciel w razie potrzeby dopowiada istotne informacje.

3. Praca z drugim multimedium („Schemat + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się ze schematem przedstawiającym pozytywne i negatywne skutki planu Balcerowicza. Indywidualnie wykonują polecenie 2: proponują krótki tytuł do schematu, jedna osoba może zapisywać propozycje na tablicy. Na koniec nauczyciel zaprasza uczniów do dyskusji i wspólnego wybrania najlepszej ich zdaniem propozycji.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia 4 i 6 z sekcji „Schemat + Sprawdź się”, wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi. Następuje wspólne omówienie odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „III Rzeczpospolita. Dziedzictwo PRL” i inicjuje krótką rozmowę. Czego uczniowie się nauczyli? Co było dla nich trudne? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Prowadzący omawia przebieg zajęć i ocenia słownie pracę uczniów, wskazując jej mocne i słabe strony.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenie 7 z sekcji „Schemat + Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj polecenie 3 dołączone do schematu: „Przeprowadź wywiad ze swoimi rodzicami lub dziadkami na temat planu Balcerowicza. Jak wspominają okres transformacji gospodarczej w kraju? Jakie elementy przeważają w ich wspomnieniach: pozytywne czy negatywne? Co wpływa na to, w jaki sposób twoi rozmówcy oceniają plan Balcerowicza?”.

Materiały pomocnicze:

T. Torańska, My, Warszawa 1994.

A. Dudek, Historia polityczna Polski 1989–2012, Kraków 2013.

Wielka historia Polski, t. 1–10, Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Mapa interaktywna”, aby przygotować się do późniejszej pracy. Chętni uczniowie mogą przygotować odpowiedzi do polecenia 2: opracować krótką notatkę (albo prezentację) przedstawiającą przykłady innych protestów lub wystąpień w ich miejscowości albo okolicy, które związane były z przekształceniami gospodarczymi wynikającymi z transformacji ustrojowej i gospodarczej lat 90. XX wieku. Wówczas zaprezentują swoje prace w fazie realizacyjnej.