Autor scenariusza: Tadeusz Mincer

Przedmiot: Filozofia

Temat zajęć: Konflikty i wolność

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• argumentuje na rzecz obrony danego stanowiska;

• ocenia zasadność danej argumentacji;

• analizuje różne aspekty konfliktów społecznych;

• uzasadnia swoje stanowisko, odwołując się do poglądów Johna Stuarta Milla.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody nauczania:

• wykład informacyjny;

• analiza przypadku;

• dyskusja moderowana;

• metoda „latające plakaty”;

• prezentacja.

Formy zajęć:

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

• plakaty;

• prezentacja.

Materiały pomocnicze:

• duże arkusze papieru;

• markery;

• komputer z projektorem multimedialnym.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel przypomina (lub wprowadza – jeżeli nie była omawiana wcześniej) najważniejszą zasadę filozofii liberalnej, tj. zasadę wolności.

2. Nauczyciel przypomina, że na gruncie filozofii Johna Stuarta Milla wolność człowieka może być ograniczona jedynie wolnością innych.

3. Nauczyciel stawia pytanie o to, co zrobić, kiedy dochodzi do konfliktu - tj. sytuacji, w której mamy niezgodność dwóch równoważnych, konkurujących interesów lub przekonań. Problem ten można zapisać w formie pytania: „Co jeśli moja wolność kłóci się z wolnością drugiej osoby?”.

4. Nauczyciel zachęca uczniów do podania przykładów takiej sytuacji.

Faza realizacyjna

1. W dalszej części zajęć uczniowie będą zajmować się analizą wybranego konfliktu z wykorzystaniem „koła konfliktu” Christophera W. Moore’a. Graficzne przedstawienie koła znajduje się w schemacie interaktywnym.

2. Konflikt, który uczniowie mają analizować, powinien być dostosowany do ich poziomu oraz zainteresować. Może to być zagadnienie, które wymienili w pierwszej fazie zajęć lub jedno z poniższych:

• Przeciwnicy przymusowych szczepień ochronnych kontra zwolennicy powszechnego obowiązku szczepienia;

• Zwolennicy umieszczenia symboli religijnych w szkole kontra zwolennicy neutralności światopoglądowej szkoły;

• Zwolennicy wprowadzenia zakazu wjazdu samochodów osobowych do centrum kontra kierowcy sprzeciwiający się takim regulacjom.

3. Przed rozpoczęciem pracy nauczyciel przeprowadza głosowanie mające na celu sprawdzenie, która strona konfliktu ma większe poparcie.

4. Uczniowie pracują, korzystając z metody „latających plakatów”. W tym celu nauczyciel dzieli grupę na pięć możliwie równych części. Każda z grup pracuje nad jednym plakatem będącym analizą danego konfliktu perspektyw zaproponowanych przez Moore’a. Każda grupa pracuje nad danym zagadnieniem przez około cztery minuty. Po tym czasie następuje przekazanie plakatów do kolejne grupy do czasu aż plakaty wrócą do swoich pierwotnych grup. Rolą uczniów jest przeanalizowanie danego konfliktu w taki sposób, by dotrzeć do jego sedna i wypisać listę faktycznych różnic, które występują między poszczególnymi stronami.

5. Nauczyciel wyjaśnia uczniom zasady pracy, a następnie rozdaje plakaty. W trakcie pracy uczniów należy pilnować czasu oraz na bieżąco wyjaśniać uczniom wszelkie niejasności.

6. Plakaty powinny mieć następujące tytuły:

• konflikt danych – strony konfliktów mają różne lub błędne informacje na temat zaistniałej sytuacji,

• konflikt interesów – strony konfliktu mają różne potrzeby,

• konflikt strukturalny – strony konfliktu mają różną pozycję w grupie,

• konflikt relacji – strony konfliktu mają wobec siebie negatywne emocje,

• konflikt wartości – strony konfliktu mają odmienne światopoglądy.

Faza podsumowująca

1. Celem podsumowania jest odpowiedź na pytanie, czy głębsza analiza danego konfliktu pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, które rozwiązanie jest akceptowalne na gruncie filozofii liberalnej.

2. Plakaty, nad którymi pracowali uczniowie, zostają przymocowane do tablicy, a następnie wspólnie odczytane.

3. Nauczyciel ponownie prosi uczniów o zagłosowanie, która strona konfliktu jest im bliższa. Wspólnie z uczniami zastanawia się, czy praca w grupach zmieniła ich stosunek do danego konfliktu i w jaki sposób.

4. Nauczyciel przekazuje uczniom informację o zadaniu domowym.

Praca domowa:

Zadaniem uczniów jest pisemna odpowiedź na pytanie, czy możliwy jest świat, w którym nie ma konfliktów i czy byłby to świat, w którym chcieliby żyć.

Materiały dodatkowe:

1. Berlin Isaiah, Cztery eseje o wolności, Poznań 2000.

2. Mouffe Chantal, Agonistyka. Polityczne myślenie o świecie, Warszawa 2015.

3. Mouffe Chantal, Paradoks demokracji, Wrocław 2005.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Schemat można wykorzystać podczas zajęć dotyczących rozwiązywania konfliktów oraz mediacji.