SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Podział deformacji tektonicznych

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa:

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały. Uczeń:

2) wyjaśnia przebieg głównych procesów wewnętrznych prowadzących do urozmaicenia powierzchni Ziemi (ruchy epejrogeniczne, ruchy górotwórcze, wulkanizm, plutonizm, trzęsienia ziemi);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje podział deformacji tektonicznych,

• rozpoznaje i nazywa rodzaje deformacji tektonicznych na podstawie rysunków i/lub schematów

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: pogadanka, miniwykład, obserwacja pośrednia, plakat/wizualizacja poznawanej wiedzy, praca z grafiką interaktywną

Formy zajęć: praca grupowa, praca zbiorowa

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, fragment filmu lub obrazy przygotowane przez nauczyciela, modele struktur tektonicznych, powiększony schemat do uzupełnienia z załącznika, arkusze papieru, pisaki, guma mocująca

Materiały pomocnicze:

M. Książkiewicz, Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1979.

T. Szczepanik, Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1977.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne, sprawdzenie pracy domowej.

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – wyświetla fragment filmu lub pokazuje obrazy przedstawiające budowę geologiczną np. Gór Świętokrzyskich (fałdy skalne) i np. Sudetów (uskoki tektoniczne); nauczyciel nie nazywa jeszcze struktur tektonicznych, ale pyta uczniów, w jaki sposób mogły powstać deformacje przedstawione na obrazach (krótka pogadanka).

• Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel przedstawia rysunki zawarte w e‑materiale lub modele struktur tektonicznych i wyjaśnia genezę fałdów skalnych oraz uskoków tektonicznych. Zadaniem uczniów jest wskazanie na materiałach odpowiednich struktur pogrupowanie deformacji na ciągłe i nieciągłe.

• Po miniwykładzie nauczyciel zapisuje na tablicy terminy: warstwa skalna, miąższość, spąg, strop, fałd, synklina, synklinorium, antyklina, antyklinorium, monoklina, łuska, płaszczowina, uskok, dyslokacja, skrzydło uskoku, zrąb i rów tektoniczny.

• Następnie dzieli uczniów na grupy 5‑osobowe – grupy otrzymują arkusze papieru i pisaki.

• Zadaniem uczniów jest, korzystając z dostępnych źródeł informacji (głównie e‑materiał i podręcznik), narysowanie struktur tektonicznych (fałd skalny, płaszczowinę, uskok, zrąb tektoniczny, rów tektoniczny) i opisanie ich, korzystając z większości terminów zapisanych na tablicy przez nauczyciela.

• Przed rozpoczęciem przez uczniów pracy, nauczyciel przyczepia na tablicy przygotowany wcześniej schemat (załącznik), który będzie uzupełniany w trakcie omawiania narysowanych przez uczniów struktur tektonicznych (uczniowie w trakcie pracy mają znaleźć w dostępnych źródłach informacje na ten temat).

• Po upływie określonego przez nauczyciela czasu uczniowie prezentują rysunki, przedstawiają kolejne struktury tektoniczne i opisują ich elementy.

• Podczas prezentacji uczniowie wspólnie uzupełniają schemat przygotowany przez nauczyciela – dzielą struktury tektoniczne na deformacje ciągłe i nieciągłe, wypisują elementy warstwy skalnej i fałdu, podają rodzaje fałdów i uskoków tektonicznych.

• Nauczyciel wspomaga uczniów, dopowiada w razie potrzeby, stara się, aby uczniowie dzięki wizualizacji wiedzy łatwiej zrozumieli trudne pojęcia geologiczne.

• Uczniowie przepisują schemat do zeszytów (jako notatkę z lekcji).

• Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z grafiką interaktywną i o odpowiedź na zawarte tam polecenie.

• Uczniowie (w tych samych grupach, co wcześniej) analizują slajdy w grafice i formułują wyjaśnienie – możliwość krótkiej dyskusji.

• Następnie uczniowie wybierają z terminów zapisanych przez nauczyciela na tablicy te, których nie wymienili podczas swoich prezentacji (jeżeli kilka nie zostało wymienionych, np. synklinorium czy antyklinorium – należy poprosić uczniów o ich wyjaśnienie na podstawie e‑materiału).

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie kilku ćwiczeń w e‑materiale.

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było łatwe, trudne, ciekawe.

Praca domowa

• Uczniowie wykonują ćwiczenie 8.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

• grafikę interaktywną można wykorzystać w toku lekcji z zakresu rozszerzonego dotyczących ruchów górotwórczych (V.9) oraz w toku lekcji z zakresu podstawowego dotyczącej rodzajów fałdów (V.2),

• grafika może służyć uczniom do samodzielnego utrwalenia i poszerzenia wiedzy i terminologii geologicznej.