Dla nauczyciela

Autor: Maria Gniłka‑Somerlik

Przedmiot: Język polski

Temat: Czym są miejsca święte w romantycznej pielgrzymce Mickiewicza i Norwida?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach: esej, interpretacja porównawcza, reportaż, felieton.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • dostrzeże różnicę pomiędzy zwykłym zwiedzaniem a wędrówką romantycznych pielgrzymów;

  • przeanalizuje wiersze poetów, opisując kreację bohatera – pielgrzyma;

  • poćwiczy wyszukiwanie środków poetyckich i ich funkcji w wierszach.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Na kilka tygodni przed lekcją nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy. Zadaniem uczniów jest przygotowanie słuchowiska na podstawie wierszy Cypriana Kamila Norwida Pielgrzym oraz Adama Mickiewicz Pielgrzym. Słuchowisko powinno mieć formę kilkuminutowego nagrania (forma pliku uzgodniona uprzednio z nauczycielem). Podstawową treścią nagrania powinna być deklamacja wierszy. Uczniowie mogą wykorzystać dźwięki tła interpretujące i uzupełniające treść wierszy. Nauczyciel bierze pod uwagę przede wszystkim kreatywność, nie możliwości techniczne.

Faza wprowadzająca:

  1. W fazie wprowadzającej nauczyciel podkreśla znaczenie utworów Cypriana Kamila Norwida i Adama Mickiewicza. Pomocne w tym zakresie może być „Wprowadzenie”. Nauczyciel podaje cele lekcji a jej temat zapisuje na tablicy.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel poleca uczniom zapoznanie się z treścią multimedium. Wszyscy uczniowie na podstawie wykładu Katarzyny Długołęckiej definiują, kim jest pielgrzym w rozumieniu Adama Mickiewicza i Cypriana Norwida. Wyjaśniają również, czym różniła się zwykła podróż od wędrówki pielgrzyma–romantyka. Następnie uczniowie pogłębiają swoją wiedzę zapoznając się z treścią sekcji „Przeczytaj”.

  2. Grupy uczniów prezentują swoje słuchowiska. Cały zespół klasowy ocenia, czy udało się oddać nastrój treści wierszy.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie indywidualnie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Starają się to zrobić w jak najkrótszym czasie, ale dbając o precyzję odpowiedzi. Nauczyciel, po upływie wyznaczonego czasu, poleca wybranym uczniom, by przedstawili swoje odpowiedzi. Ocenia ich pracę.

Praca domowa:

  1. Praca domowa z e‑materiału: Dokonaj analizy porównawczej wierszy Mickiewicza i Norwida zatytułowanych Pielgrzym i odpowiedz na pytanie zawarte w temacie: Czym są miejsca święte w romantycznej pielgrzymce Mickiewicza i Norwida?

Materiały pomocnicze:

  • Przybylski Ryszard, Witkowska Alina, Romantyzm, Warszawa 2002.

  • Stanisław Falkowski, Gladiator prawdy. Norwid - poeta naszych czasów, Tychy 2018.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja TED” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się