Scenariusz zajęć

Autor: Anna Florek, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Od czego zależy moc kwasów tlenowych?

Grupa docelowa: II etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

12) opisuje wpływ elektroujemności i stopnia utlenienia atomu centralnego na moc kwasów tlenowych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• rozróżnia kwasy ze względu na budowę: na beztlenowe i tlenowe;

• wyjaśnia pojęcie mocy kwasu;

• określa czynniki wpływające na moc kwasów;

• posługując się wartościami stałych dysocjacji, porównuje moce kwasów;

• wyjaśnia zachowanie kwasów wobec soli kwasów o mniejszej mocy.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• wirtualne laboratorium;

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• technika kieszeń i szuflada;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i z dostępem do Internetu/smartfony, tablety;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny;

• aplikacja Mentimeter.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel podaje uczniom stwierdzenie pod dyskusję: Niektóre z kwasów dysocjują całkowicie, inne tylko w bardzo niewielkim stopniu. Dlaczego tak się dzieje?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia mocy kwasów. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z zastosowaniem smartfonów/tabletów.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel inicjuje dyskusję - uczniowie podają propozycje pytań odnoszących się do mocy kwasów, np.: Czy elektroujemność ma wpływ na moc kwasów? Jakie można zauważyć prawidłowości/związki mocy kwasu w zależności od położenia pierwiastka centralnego w układzie okresowym i stopnia utlenienia w kwasie? (W trakcie dyskusji nauczyciel może wykorzystać fragmenty e‑materiału i wyświetlić schematy na tablicy multimedialnej.) Czy pH roztworu może wskazać na to, czy mamy do czynienia z kwasem mocnym czy słabym? Jakich informacji o mocy kwasów dostarczają stałe dysocjacji kwasów?

2. Do pytań zawartych w pkt. 1 uczniowie poszukują odpowiedzi z wykorzystaniem treści w e‑materiale w sekcji „przeczytaj”.

3. Wirtualne laboratorium – praca w parach. Uczniowie zapoznają się z medium bazowym i badają wpływ elektroujemności i stopnia utlenienia atomu centralnego na moc kwasów tlenowych oraz wykonują zawarte tam ćwiczenia.

4. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania 1‑8. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom sklerotki. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje „Co zabieram ze sobą?” Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia sklerotkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się dziś nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Wirtualne laboratorium może zostać wykorzystane podczas przygotowywania się ucznia do sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności ucznia na lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co to jest elektroujemność?

• Jak można zdefiniować moc kwasów?

• Jakie czynniki wpływają na moc kwasów?

• Dlaczego kwas azotowy(III) jest kwasem słabszym od kwasu azotowego(V)?

• W jaki sposób można sprawdzić moc kwasów?

2. Układ okresowy pierwiastków chemicznych.