Dla nauczyciela
Autor: Joanna Kalinowska
Przedmiot: Historia 2022, Historia
Temat: Społeczeństwo XIX wieku
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
opisuje, jak zmieniło się społeczeństwo XIX w. w porównaniu z istniejącym wcześniej społeczeństwem stanowym.
charakteryzuje najważniejsze grupy społeczne w XIX wieku.
opisuje wizję stosunków społecznych według konserwatystów, liberałów i socjalistów.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
analiza materiału źródłowego (porównawcza);
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Wyświetlenie przez nauczyciela na tablicy uczniom tematu oraz celów lekcji. Omówienie planowanego przebiegu zajęć.
Dyskusja wprowadzająca. Uczniowie interpretują ilustrację okładkową, wskazując na jej powiązania z tematem i celami lekcji.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu dotyczącego społeczeństwa XIX w. oraz więzi klasowych i narodowych. Uwaga: każde z pytań powinno rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Uczniowie spacerują po klasie i na umówiony dźwięk znajdują kogoś do pary, następnie zadają pytania sformułowane podczas czytania tekstu i na nie odpowiadają.
Praca z multimedium („Film”). Nauczyciel zapowiada, że uczniowie obejrzą wykład prof. Andrzeja Chwalby dotyczący społeczeństwa XIX. Poleca wybranej osobie, aby przeczytała polecenie nr 2: „Wyjaśnij różnice między społeczeństwem stanowym a społeczeństwem XIX wieku”. Uczniowie w parach mają wykonać zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale. Po emisji nagrania i ustalonym przez nauczyciela czasie przedstawiciel wybranej pary przedstawia propozycję odpowiedzi, nauczyciel weryfikuje jej poprawność. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3, charakteryzując różnice występujące w ramach burżuazji.
W kolejnym kroku nauczyciel odtwarza drugi film z sekcji „Film + Sprawdź się”. Tym razem prosi, aby uczniowie wcześniej dobrali się w 4‑osobowe grupy i w nich wynotowywali najważniejsze informacje dotyczące pozostałych omwianich grup społecznych. Następnie uczniowie w grupach zapoznają się z poleceniem nr 2 z tej sekcji: „Scharakteryzuj różnice w pozycji chłopów w Europie Środkowo‑Wschodniej oraz Zachodniej”. Pracują w grupach, po czym przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. Prowadzący prosi także, aby uczniowie omówili pozycję szlachty w XIX stuleciu (polecenie nr 3).
Faza podsumowująca:
Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się/nauczyłam się…
Prowadzący omawia przebieg zajęć, ocenia pracę uczniów w grupach.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia nr 3 i 4 z sekcji „Film + Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
J. Osterhammel, Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata, Poznań 2020.
Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.
Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.
Wskazówki metodyczne:
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałami filmowymi, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.