Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Społeczeństwo XIX wieku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje, jak zmieniło się społeczeństwo XIX w. w porównaniu z istniejącym wcześniej społeczeństwem stanowym.

• charakteryzuje najważniejsze grupy społeczne w XIX wieku.

• opisuje wizję stosunków społecznych według konserwatystów, liberałów i socjalistów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie przez nauczyciela na tablicy uczniom tematu oraz celów lekcji. Omówienie planowanego przebiegu zajęć.

2. Dyskusja wprowadzająca. Uczniowie interpretują ilustrację okładkową, wskazując na jej powiązania z tematem i celami lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu dotyczącego społeczeństwa XIX w. oraz więzi klasowych i narodowych. Uwaga: każde z pytań powinno rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Uczniowie spacerują po klasie i na umówiony dźwięk znajdują kogoś do pary, następnie zadają pytania sformułowane podczas czytania tekstu i na nie odpowiadają.

2. Praca z multimedium („Film”). Nauczyciel zapowiada, że uczniowie obejrzą wykład prof. Andrzeja Chwalby dotyczący społeczeństwa XIX. Poleca wybranej osobie, aby przeczytała polecenie nr 2: „Wyjaśnij różnice między społeczeństwem stanowym a społeczeństwem XIX wieku”. Uczniowie w parach mają wykonać zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale. Po emisji nagrania i ustalonym przez nauczyciela czasie przedstawiciel wybranej pary przedstawia propozycję odpowiedzi, nauczyciel weryfikuje jej poprawność. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3, charakteryzując różnice występujące w ramach burżuazji.

3. W kolejnym kroku nauczyciel odtwarza drugi film z sekcji „Film + Sprawdź się”. Tym razem prosi, aby uczniowie wcześniej dobrali się w 4‑osobowe grupy i w nich wynotowywali najważniejsze informacje dotyczące pozostałych omwianich grup społecznych. Następnie uczniowie w grupach zapoznają się z poleceniem nr 2 z tej sekcji: „Scharakteryzuj różnice w pozycji chłopów w Europie Środkowo‑Wschodniej oraz Zachodniej”. Pracują w grupach, po czym przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. Prowadzący prosi także, aby uczniowie omówili pozycję szlachty w XIX stuleciu (polecenie nr 3).

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się/nauczyłam się…

2. Prowadzący omawia przebieg zajęć, ocenia pracę uczniów w grupach.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 3 i 4 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

J. Osterhammel, Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata, Poznań 2020.

Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałami filmowymi, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.