Film + Sprawdź się
Zapoznaj się z drugą częścią wykładu prof. Andrzeja Chwalby i wykonaj kolejne polecenia.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1PDrDm36RbuS
Film przedstawiający społeczeństwo dziewiętnastego wieku.
Scharakteryzuj różnice w pozycji chłopów w Europie Środkowo‑Wschodniej oraz Zachodniej.
Wyjaśnij zmiany w przywilejach szlachty i jej pozycję w XIX wieku.
Wyjaśnij, dlaczego pojęcia darwinizmu, doboru naturalnego i walki o byt można odnosić do relacji społecznych.
Zapoznaj się z tekstem. To fragment programu Socjaldemokratycznej Partii Niemiec ogłoszonego podczas zjazdu tego ugrupowania w Erfurcie w październiku 1891 r., gdy działalność tej partii była legalna (w latach 1878–1890 została zakazana). Opisz, dlaczego program stał się wzorcem dla wielu partii socjaldemokratycznych.
Program erfurcki z 20 października 1891 r. (fragmenty)Przekształcenie kapitalistycznego posiadania środków produkcji, ziemi, kopalń, surowców, narzędzi, maszyn, środków lokomocji na własność społeczną, zamiana produkcji towarów na produkcję socjalistyczną, przez społeczeństwo dla społeczeństwa, sprawi, że wielkie fabryki i wciąż rosnąca zdolność produkcyjna pracy uspołecznionej przekształcą się ze źródła nędzy i ucisku dotychczas wyzyskiwanych klas w źródło najwyższego dobrobytu i wszechstronnego harmonijnego udoskonalenia. Społeczne przekształcenie oznacza wyzwolenie nie tylko proletariatu, lecz całej ludzkości, która cierpi w dzisiejszych stosunkach. Ale nie może być ono dziełem samej klasy robotniczej, inne klasy mimo różnic interesów, na gruncie prywatnej własności do środków produkcji stojące, mają na celu utrzymanie podstaw dzisiejszego społeczeństwa. Walka klasy robotniczej przeciwko kapitalistycznemu wyzyskowi jest naturalnie walką polityczną. Klasa robotnicza nie może prowadzić walki ekonomicznej i nie może rozwinąć swojej organizacji ekonomicznej bez praw politycznych. Klasa robotnicza nie może spowodować przejścia środków produkcji w posiadanie ogółu, bez dojścia do władzy politycznej. Tę walkę klasy robotniczej przekształcić w świadomą, jednolitą, wskazać jej konieczny cel – oto zadanie Partii Socjaldemokratycznej. Interesy klas pracujących we wszystkich krajach są równe. Wraz z rozszerzeniem handlu światowego i produkcji na rynek światowy położenie robotników jednego kraju staje się coraz bardziej zależne od położenia robotników w innych krajach. Wyzwolenie klasy robotniczej jest zadaniem, w którym zainteresowani są w równym stopniu robotnicy wszystkich krajów cywilizowanych. Świadoma tego, czuje i ogłasza socjaldemokracja Niemiec swoją jedność z uświadomionymi robotnikami wszystkich pozostałych krajów. Socjaldemokratyczna Partia Niemiec walczy nie o nowe przywileje klasowe […], lecz o zniesienie panowania klasowego i samych klas, walczy o równe prawa i równe obowiązki wszystkich bez różnicy płci i pochodzenia. Wychodząc z tych poglądów, zwalcza socjaldemokracja w dzisiejszym społeczeństwie nie tylko wyzysk i ucisk najemnego robotnika, ale każdy rodzaj wyzysku i ucisku.
Źródło: Program erfurcki z 20 października 1891 r. (fragmenty), [w:] Poznać przeszłość, zrozumieć dziś. XIX wiek, Warszawa 2014, s. 191.
Na podstawie źródła z ćwiczenia 2 wykonaj polecenia.
Zapoznaj się z rysunkiem satyrycznym. Następnie wykonaj polecenia.
Przeanalizuj poniższy fragment tekstu opracowania i ilustrację. Następnie rozstrzygnij, czy oba źródła dotyczą tego samego zjawiska dotyczącego zmian zachodzących w społeczeństwie w XIX w. Uzasadnij swoją odpowiedź, odwołując się do informacji zawartych w obu źródłach.
Perspektywy cywilizacji przemysłowejIndustrializm ogranicza swobodę jednostki w stosunku do społeczeństwa, ale zwiększa swobodę społeczeństwa w stosunku do natury. Skutkiem tego namiętności indywidualne, wytwarzające m.in. sztukę i romantykę, zaczynają wymierać, podczas gdy namiętności zbiorowe, których dziełem jest wojna, urządzenia sanitarne i elementarne wykształcenie, rozwijają swobodnie i zyskują na sile. Zanik indywidualnych namiętności doprowadza przede wszystkim do osłabienia indywidualności. W na wskroć uprzemysłowionym społeczeństwie jedna osoba prawie nie daje się odróżnić od drugiej. Ubrania, domy i sprzęty - wszystko to jest produkowane w milionach egzemplarzy i wskazuje brak jakichkolwiek rysów indywidualnych. W takiej atmosferze nie może być mowy o rozkwicie sztuki, romantyki i uczuć indywidualnych, ponieważ warunkiem ich jest zachowanie własnej indywidualności oraz jej uznanie przez otoczenie.
Źródło: B. Russell, Perspektywy cywilizacji przemysłowej, t. 1, Warszawa 1933, s. 175. Cytat za: M. Gładysz, Historia II. Podręcznik do klasy drugiej liceum i technikum, cz. 1, Od oświecenia do 1918 roku, GWO, Gdańsk 2002, s. 175.
