Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Rozwój wiejskiego układu osadniczego na świecie
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II
Podstawa programowa
VIII. Przemiany struktur demograficznych i społecznych oraz procesy osadnicze: rozmieszczenie i liczba ludności, przemiany demograficzne, migracje, zróżnicowanie narodowościowe, etniczne i religijne, kręgi kulturowe, sieć osadnicza, procesy urbanizacji, rozwój obszarów wiejskich.
Uczeń:
14) identyfikuje główne czynniki rozwoju obszarów wiejskich na świecie oraz wyjaśnia przyczyny depopulacji niektórych wsi w Polsce.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
omawia czynniki wpływające na rozwój wiejskich układów osadniczych,
wyjaśnia, w jaki sposób te czynniki wpłynęły na ukształtowanie się wiejskich układów osadniczych na świecie,
rozpoznaje na rysunkach i fotografiach wiejskie układy osadnicze występujące na świecie.
Strategie nauczania: konektywizm, konstruktywizm
Metody nauczania: dyskusja, pogadanka, mapa myśli, metody operatywne (praca z filmem i blokiem tekstowym e‑materiału)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca na forum klasy
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/ monitor dotykowy/ tablety, e‑materiał, kartki papieru, pisaki, trzy/cztery fotografie różnych typów wsi (np. z internetu)
Materiały pomocnicze
Jagielski A., Geografia ludności, PWN, Warszawa 1978.
Kiełczewska‑Zaleska M., Geografia osadnictwa, PWN, Warszawa 1977.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel prosi uczniów o wyjaśnienie terminów: wieś, obszary wiejskie.
Następnie nauczyciel inicjuje krótką pogadankę: co wpływa na rozwój wsi? dlaczego wsie w różnych regionach świata i Polski różnie wyglądają?
Następnie nauczyciel podaje temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, których zadaniem jest uzasadnienie, że pierwotne wsie były uzależnione od środowiska przyrodniczego, w którym powstawały. Uczniowie tworzą mapy myśli do podanego zagadnienia, w grupach analizują fragment części „Przeczytaj” Pierwotne układy osadnicze w różnych regionach świata i zapoznają się z filmem edukacyjnym.
Przedstawiciele grup, prezentując mapy myśli, uzasadniają zależność pierwotnych wsi od środowiska przyrodniczego, podają konkretne przykłady.
Prezentacje uczniów mogą być ilustrowane fotografiami zawartymi w e‑materiale bądź innymi dostępnymi.
Następnie nauczyciel zadaje pytania: czym różnią się współczesne wsie od omówionych pierwotnych? czy nadal są zależne od środowiska przyrodniczego? w jakim stopniu? z czego wynikają różnice? Dyskusja na forum klasy z wykorzystaniem tekstu i fotografii z e‑materiału.
Uczniowie zapoznają się z przykładami wiejskich układów osadniczych występującymi w Polsce i w Europie (schematyczne rysunki w e‑materiale); starają się zauważyć przyczyny występowania różnych układów, kształtów współczesnych wsi.
Nauczyciel zwraca uwagę na zmianę funkcji wsi, które wpływają na wygląd, czasami na układ osadniczy wsi (np. wieś rezydencjalna).
Podsumowując tę część lekcji, nauczyciel prezentuje uczniom trzy/cztery fotografie wsi, uczniowie starają się rozpoznać, jaki typ wsi przedstawiają.
Faza podsumowująca
Nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie indywidualnie wykonują wskazane ćwiczenia z e‑materiału.
Uczniowie omawiają ćwiczenia, nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich.
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.
Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami: mówią, co było dla nich podczas lekcji trudne, ciekawe, gdzie mogą zastosować zdobytą na lekcji wiedzę.
Praca domowa
Na podstawie różnych źródeł informacji przedstaw wybraną wieś położoną w Twoim regionie. Podaj jej historię, typ wsi, zmiany wyglądu, ewentualnie funkcje pełnione przez tę wieś. Oceń wydarzenia/przyczyny, które przyspieszały lub hamowały rozwój tej wsi.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Film edukacyjny może być wykorzystany do samodzielnego pogłębiania wiedzy przez ucznia w domu. Film edukacyjny można wykorzystać w trakcie lekcji dotyczącej kręgów kulturowych świata (zakres podstawowy: VIII. 11).