Autor: Małgorzata Kosińska‑Pułka

Temat: Współczesne wcielenia bohatera w literaturze popularnej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

11. rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

12. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

7. odróżnia dzieła kultury wysokiej od tekstów kultury popularnej, stosuje kryteria pozwalające odróżnić arcydzieło od kiczu;

II Kształcenie językowe

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

1. rozróżnia pojęcie stylu i stylizacji, rozumie ich znaczenie w tekście;

Zakres rozszerzony I Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

3. rozpoznaje nawiązania do tradycji biblijnej i antycznej w kulturze współczesnej;

4. porównuje teksty kultury, uwzględniając różne konteksty.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pozna sposoby interpretowania pojęcia „bohater”, „bohaterstwo”;

• pozna różne kreacje bohatera;

• zanalizuje zabiegi służące kreacji bohatera mitycznego, współczesnego i wywodzącego się z popkultury;

• utrwali wiadomości o różnych cechach gatunkowych komiksu.

Strategie nauczania

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania

• metoda poglądowa;

• rozmowa kontrolowana;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• praca z tekstem literackim.

Formy zajęć

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego,

• analizowanie tekstów.

• samokształcenie.

Środki dydaktyczne

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica/ kartka papieru, pisak/kreda;

• karta pracy.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel inicjuje zabawę w kulę śniegową. Uczeń, który złapie kulę papierową, szybko kończy zdanie zainicjowane przez nauczyciela. Prawdziwy bohater jest…

2. W czasie zabawy wybrani uczniowie notują propozycje wypowiedzi i po zakończeniu zabawy odczytują głośno swoje zapisy. Wszyscy uczniowie proponują uzupełnienie notatek na podstawie e‑materiałów.

3. Przedstawienie celu zajęć i podanie tematu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel zapisuje pytanie Bohater, czyli kto? Uczniowie układają opowiadanie, w którym ukazują misję ratunkową wybranego bohatera. Prezentują wybrane realizacje zadania.

2. Uczniowie na podstawie e‑materiałów charakteryzują typ bohatera mitologicznego, współczesnego i wywodzącego się z popkultury.

3. Uczniowie zapoznają się z wypowiedziami ekspertów i udzielają odpowiedzi na pytania:

• Czym różnią się filmowi superbohaterowie od swoich komiksowych pierwowzorów?

• Jakie są powody zaistniałych zmian w sposobie ukazywania bohatera?

4. Uczniowie zapoznają się z fragmentem tekstu Michała Rogowskiego Rambo: ikona popkultury i formułują argument, który uzasadnia celowość określania w taki sposób superbohatera. Odpowiedź zapisują w formie mapy myśli, której wzór znajduje się w e‑materiałach.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel przypomina językowe sposoby kreowania postaci.

2. Uczniowie rozpoznają zasadę zestawienia pary wyrazów. W tym celu uzupełniają tabelkę.

3. Nauczyciel zapisuje na tablicy w kolumnie frazeologizmy: walczyć z wiatrakami. walczyć o swoje, walczyć na dwa fronty, walczyć jak lew, walczyć do ostatniej kropli krwi.

4. Wskazani przez nauczyciela uczniowie dopisują do frazeologizmów znaczenie (ewentualnie korzystają ze słownika). Stosują sformułowania w tekście, zawierającym opis sytuacyjny o takiej heroicznej postawie wybranego bohatera literackiego.

• walczyć z wiatrakami – zmagać się z czymś, czego nie da się pokonać

• walczyć o swoje – dbać o swój interes, swoje korzyści, swoje mienie

• walczyć na dwa fronty – walczyć z dwoma przeciwnikami

• walczyć jak lew – walczyć odważnie, wytrwale

• walczyć do ostatniej kropli krwi – walczyć do końca, do śmierci, do ostatnich sił

Zadanie domowe

Nauczyciel formułuje na podstawie e‑materiałów polecenie pracy domowej. Zapisuje na tablicy sentencję Fiodora Dostojewskiego: Być bohaterem przez minutę, godzinę, jest o wiele łatwiej niż znosić trud codzienny w cichym heroizmie.

1. Uczniowie opracowują głosy w dyskusji o tej myśli prozaika. W swoich wypowiedziach formułują argumenty i kontrargumenty. Rozważają, czy łatwiej jest być herosem przez chwilę i co znaczy sformułowanie być herosem codzienności?

Materiały pomocnicze

• Słownik Terminów Literackich pod redakcją Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień‑Sławińska, Janusz Sławiński, Wrocław 2002 r.

• Michał Głowiński, Aleksandra Okopień‑Sławińska, Janusz Sławiński, Zarys teorii literatury, Warszawa 1975 r.

• Skyfall, film w reżyserii Sama Mendesa

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Po wysłuchaniu wypowiedzi ekspertów uczniowie mogą opracować własne głosy w dyskusji o cechach, typach i rodzajach postaci heroicznej.