Autorka: Dorota Czarny

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Historia idei praw człowieka. Prawo naturalne a prawo stanowione

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

I. Człowiek i społeczeństwo.

Uczeń:

1) wyjaśnia, czym są potrzeby człowieka i ustala ich hierarchię, uwzględniając społecznie akceptowany system aksjologiczny.

Zakres rozszerzony

XI. System prawa w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

1) rozróżnia źródła, z których wywodzą się normy w różnych systemach prawnych (prawo: zwyczajowe, precedensowe, religijne, pozytywne).

XII. Prawa człowieka i ich ochrona międzynarodowa.

Uczeń:

1) przedstawia ideę oraz historyczny rozwój praw człowieka; rozróżnia generacje praw człowieka, stosując pojęcia praw negatywnych i pozytywnych oraz wskazując na inny stopień ich ochrony.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje prawa naturalne i stanowione;

• analizuje, jak zmieniała się idea praw człowieka na przestrzeni wieków;

• ocenia swoją wiedzę, wykonując zestaw ćwiczeń.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• analiza tekstu źródłowego;

• dyskusja;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• flipcharty i markery.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

1. Uczniowie mają za zadanie zapoznać się z tematem zawartym w e‑materiale w celu aktywnego uczestnictwa w lekcji podsumowującej.

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia temat zajęć i prosi uczniów, aby przedstawili propozycję celów lekcji.

2. Uczniowie na podstawie informacji poznanych przed lekcją mają za zadanie wyjaśnić różnice między prawem naturalnym a prawem stanowionym.

3. Zespół klasowy bierze udział w rozmowie wprowadzającej szczegółowo w przedstawiony temat lekcji.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie dzielą się na cztery grupy. Zadaniem każdej z nich jest przygotowanie na podstawie linii chronologicznej zestawu 6–8 pytań (w zależności od liczebności klasy, aby było przynajmniej po jednym pytaniu dla każdego ucznia).

2. Następnie zespoły ustalają punktację, np. 2 pkt za samodzielną odpowiedź przedstawiciela grupy; 1 pkt za odpowiedź z pomocą grupy; 0 pkt za brak odpowiedzi. Za każdym razem na pytanie odpowiada inny przedstawiciel grupy. Ustalany jest też limit czasu na odpowiedź.

3. Pytania na kartkach są umieszczone we wspólnej puli, z której nauczyciel losuje pytania dla każdego zespołu. Kontroluje też czas przeznaczony na odpowiedź.

4. Uczniowie grają aż do wyczerpania limitu pytań lub wyznaczonego na grę czasu. Następuje podsumowanie punktacji i ogłoszenie zwycięzcy.

5. Dyskusja na temat: Który z myślicieli twoim zdaniem miał największy wpływ na rozwój praw człowieka i dlaczego? Uczniowie przedstawiają swoje opinie. Może też powstać ranking myślicieli.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne wskazane przez nauczyciela. Wspólne omówienie odpowiedzi.

2. Chętne/wybrane osoby podsumowują zajęcia ze swojego punktu widzenia.

Praca domowa:

1. Napisz krótką notatkę, uwzględniając w niej najistotniejsze informacje dotyczące zagadnień poruszanych na zajęciach.

2. Wykonaj pozostałe ćwiczenia w e‑materiale.

Materiały pomocnicze:

Deklaracja praw człowieka i obywatela z 26 sierpnia 1789 r., libr.sejm.gov.pl.

Józef Zabielski, Prawo naturalne jako hermeneutyczna podstawa etyki uniwersalnej, „Rocznik Teologii Katolickiej” 2015, nr 1, t. XIV.

Stanisław Lenard, Melania Sobańska‑Bondaruk, Wiek XVI‑XVIII w źródłach, Warszawa 1997.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Linia chronologiczna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.